دستور معاملاتی آتی

معاملات فردایی چیست و چرا پلیس ایران معاملات فردایی ارز و طلا را ممنوع کرده؟

پلیس امنیت اقتصادی در اطلاعیه‌ای در روز پنجشنبه گفت فعالیت در سایت‌ها و کانال‌های قیمت‌دهی و هرگونه معامله به صورت فردایی و غیررسمی در فضای مجازی، غیرقانونی و ممنوع است و فقط معاملاتی مجاز و قانونی است که در واحدهای صنفی دستور معاملاتی آتی قانونی و رسمی و با رعایت قوانین و مقررات پولشویی و مالیاتی انجام شود.

این اطلاعیه افزوده است «هر فرد خریدار سکه و طلا باید از حساب خود به حساب متعلق به دستور معاملاتی آتی واحد صنفی مجاز واریز وجه کند.»

به گزارش خبرگزاری ایرنا، پلیس امنیت اقتصادی همچنین «از رصد و پایش هرگونه معاملات غیررسمی و غیرشفاف در بازار ارز در فضای حقیقی و فضای مجازی و برخورد جدی و قاطع با متخلفین» خبر داده است.

معاملات فردایی به خصوص در مورد ارز در ایران غیرقانونی و به گفته برخی کارشناسان، غیرشرعی محسوب می‌شود اما ظاهرا این نوع معاملات رواج داشته است.

از آنجا که سازماندهی رسمی برای نظارت و تسهیل این نوع معاملات امکانپذیر نبوده، گفته می‌شود این معاملات از طریق نوعی ترتیبات غیررسمی و خصوصی صورت دستور معاملاتی آتی می‌گیرد.

معاملات آتی چیست؟

به نظر می‌رسد آنچه که در ایران معاملات فردایی دستور معاملاتی آتی به خصوص در بازار ارز و طلا خوانده می‌شود شکل خاص و غیررسمی معاملات براساس مفهوم معاملات آتی اما بدون ترتیباتی است که برای این نوع معاملات در کشورهای دیگر منظور شده است.

پادکست چشم‌انداز بامدادی رادیو بی‌بی‌سی دستور معاملاتی آتی – دوشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱

مبنای معاملات آتی به شکل‌های متنوع همواره رواج داشته و اشکال رایج آن در ایران نیز غیرقانونی نبوده است. نمونه رایج در ایران، سلف‌خری محصولات کشاورزی شامل پیش‌پرداخت پول به کشاورز پیش از پایان فصل زراعی در قبال تعهد او به فروش محصول به پرداخت کننده است.

البته معمولا این نوع سلف‌خری به صورت پرداخت وام و بدهکار کردن کشاورز مدت‌ها قبل از برداشت محصول انجام می‌شود که این اتهام را در دستور معاملاتی آتی پی داشته که خریدار عملا کشاورز را در موقعیتی قرار می‌دهد که دستور معاملاتی آتی ناگزیر است محصولش را به بهایی نازل‌تر از بهای روز به وام‌دهنده تحویل دهد.

در بعد گسترده‌تر، معاملات آتی دستور معاملاتی آتی برای انواع محصولات از جمله نفت خام نه تنها در بازارهای جهانی کاملا رایج است بلکه دولت ایران نیز در قراردادهای رسمی فروش نفت به دستور معاملاتی آتی دستور معاملاتی آتی طور گسترده از آن استفاده کرده است.

در واقع بخش عمده فروش نفت شامل تحویل نفت در آینده در قبال بهای توافق شده بین فروشنده و خریدار است. به همین دلیل نیز در اخبار تحولات بازار نفت، مشاهده عبارت بهای نفت از نوع خاص "برای تحویل" در زمان مشخصی در آینده کاملا عادی است.

در بازارهای سهام پیشرفته هم امکان معامله آتی سهام وجود دارد. در این نوع معامله، خریداری که معتقد است بهای سهام خاصی در تاریخ مشخصی در آینده بیشتر از بهای امروز آن خواهد بود، علاقه خود به خرید مقدار معینی از این سهام معمولا به بهای امروز اما برای تحویل در تاریخ مورد نظر در آینده را ابراز می‌دارد و در مقابل، فردی که معتقد است بهای این سهام در تاریخ مورد نظر کمتر از امروز خواهد بود، برای فروش این مقدار سهام جهت تحویل در همان تاریخ اعلام آمادگی می‌کند.

این نوع معامله ماهیت سفته‌بازی محض دارد زیرا معمولا نه خریدار ملزم است پول خرید سهام را در حال حاضر بپردازد یا حتی در اختیار داشته باشد و نه فروشنده ملزم است در زمان انعقاد معامله مالک سهامی دستور معاملاتی آتی باشد که وعده تحویل آن را در آینده داده است. فروشنده با اعتقاد به ارزان شدن سهام، در نظر دستور معاملاتی آتی دارد در روز تحویل، آن را به بهایی کمتر از امروز از دیگران خریده و به بهای امروز تحویل خریدار دهد. و خریدار هم انتظار دارد در صورت نیاز، این سهام را بلافاصله به بهایی که انتظار دارد بالاتر از بهای امروز باشد بفروشد.

برای تضمین دو طرف معامله به انجام تعهدات خود در موعد مقرر، بازارهای سهام ترتیبات مشخصی را پیش‌بینی کرده‌اند.