تحلیل SWOT چیست؟

تحلیل SWOT ابـزاری بـرای شـناخت تهدیدها و فرصت‌های موجود در محیط خارجی یک سیستم و بازشناسی ضعف‌ها و قوت‌های داخلـی آن به‌منظور سنجش وضعیت و تدوین راهبرد برای هدایت و کنتـرل سیـستم مزبـور می باشد.

تحلیل SWOT چیست؟

تحلیل SWOT یکی از قوی‌ترین ابزارهای تحلیل و تعیین استراتژی‌های هر کسب‌وکار یا سازمانی می‌باشد. معمولاً این ابزار در سطوح بالایی و اجرایی مدیریت مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از این ابزار می‌توان با شفافیت بیشتری مسیر رسیدن به اهداف و چشم‌اندازهای تعیین شده را طی نمود؛ چرا که یکی از اهداف بکارگیری تحلیل SWOT مشخص نمودن راه‌های رسیدن به هدف می‌باشد. اما برای نوشتن یک تحلیل مناسب و منطقی، اول از همه بهتر است با ساختار و چارچوب ابزار آشنا شویم.

ساختار ابزار SWOT

معمولاً هر کسب‌وکار و سازمانی را از چهار منظر مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهند.

نقاط قوت یا Strengths

بررسی نفاط قوت سازمان یا کسب‌وکار می‌تواند به او کمک کند که تمرکز بیشتری بر تقویت و حفظ نکات مثبت خود داشته باشد. هر آنچه که از دید ما به عنوان یک نقطه‌ی مثبت محسوب می‌شود که مربوط به عوامل درونی سازمان و کسب‌وکار است می‌تواند در این قسمت به آن اشاره شود. مثلاً کسب‌وکاری دارم که از لحاظ نیروی انسانی خود را برتر از سایرین می‌دانم؛ چرا که از نیروی انسانی خلاق و دغدغه‌مند برخوردار هستم. یا به عنوان مثال محل احداث کارخانه یا کارگاهم بسیار شرایط مطلوب‌تری نسبت به سایر رقبا دارد؛ چرا که انواع و اقسام مسیرهای دسترسی به آن وجود دارد و ماشین‌های سنگین محدودیتی جهت تردد و رفت‌وآمد ندارند. یا به عنوان مثال نزدیک‌تر از سایرین به بازار فروش هستم و نیازی ندارم که متحمل هزینه‌های سنگین حمل‌ونقل شوم.

همان‌طور که در مثال‌های بالا ذکر شد، هر آنچه که می‌تواند یک نقطه‌ی مثبتی برای کسب‌وکار باشد که بتوانیم با تمرکز بر آن‌ها، فاصله‌ی خود را با رقبا بیشتر کنیم می‌تواند نقطه‌ی قوت ما محسوب شود. اما باید دقت کرد که نوشتن موارد روتین که معمولاً در همه‌ی کسب‌وکارها نقطه‌ی مثبت محسوب می‌شود، زیاد مطلوب نخواهد بود. چون همان‌طور که گفته شد، در نهایت خروجی SWOT، استراتژی‌هایی است که از دل ماتریس SWOT استخراج می‌شوند.

نقاط ضعف یا Weaknesses

اما پس از بررسی نقاط قوت که جزء عوامل درونی سازمان به حساب می‌آید، لازم است که عامل درونی و مهم‌تر دیگری به نام نقاط ضعف مورد بررسی قرار گیرد. نقاط ضعف درست در نقطه‌ی مقابل نقاط قوت قرار می‌گیرند و بیان‌کننده‌ی نکات منفی درون کسب‌وکار هستند. مثلاً یکی از نقاط منفی درونی کسب‌وکار می‌تواند عدم استفاده از کاربردهای IT و فناوری اطلاعات باشد. انجام فرآیندهای دستی و غیر خودکار بیش از حد نیز از دیگر نقاط ضعف محسوب می‌شود. یا مثال دیگر، عدم بهره‌مندی از نیروی انسانی علاقه‌مند و ماهی می‌باشد. یا حتی ممکن است محل احداث کارخانه برای فعالیتی که انجام می‌دهم بسیار نامناسب باشد و هزینه‌های مازادی را به کسب‌وکار متحمل کند.

بسیاری از کسب‌وکارها اگر به نقاط ضعف خود در ابتدای مسیر واقف و آگاه باشند، تلاش می‌کنند که حدالامکان نقاط ضعف خود را با استفاده از امکاناتی که دارند، پوشش دهند و هر روز به فکر کشف راه‌های رسیدن به فردای بهتر از امروز هستند. یررسی نقاط ضعف به ما کمک می‌کند که بیزینس ما ایستا نباشد و چابکی و پویایی خاصی به خود بگیرد.

فرصت‌ها یا Opportunities

پس از آن که عوامل درونی سازمان یا کسب‌وکار بررسی شد، نوبت به بررسی عوامل خارجی می‌رسد. عوامل خارجی عواملی هستند که بیرون از سیستم و محیط ما شکل می‌گیرند و ایجاد آن‌ها به داخل سیستم و محیط ارتباطی ندارد؛ بلکه علل ایجاد آن‌ها مربوط به خارج از کسب‌وکار می‌شود. مثلاً شرایط محیط زیستی و قوانین دولتی از این دست عوامل خارجی هستند.

اما دسته‌ای از عوامل خارجی که توجه به آن‌ها می‌تواند سکوی پرتاب ما باشد، فرصت‌هایی هستند که برای کسب‌وکار ایجاد می‌شوند. دانش قبلی از فرصت‌هایی که می‌تواند ما را ترقی دهد و سهم بازار ما را افزایش دهد، می‌تواند آینده‌ی روشنی از جایگاه ما در آینده مشخص کند.

مثلاً در برهه‌ی کنونی توجه به تولید و رفع مانع‌زدایی‌ها بیشتر از گذشته مورد توجه دولت و حکومت قرار گرفته است. بنابراین دولتمردان در تلاش هستند موانع تولید را کاهش دهند و با آسان‌تر کردن شرایط پرداخت مالیات، تأمین اجتماعی و … تولید را رونق دهند. صنعتگرانی که از فرصت‌های ایجاد شده مثل وام‌های کم‌بهره و با تنفس نهایت استفاده را ببرند می‌توانند پله‌های ترقی را سریع‌تر طی کنند و آینده‌ی درخشان‌تری داشته باشند.

تهدیدها یا Threats

همواره در پیمودن مسیر شیرین و جذاب کارآفرینی و تولید، دست‌اندازهایی وجود دارد که عامل به وجود آمدن برخی از آن‌ها به ما مربوط نمی‌شود. مثال بارز آن تحریم‌های ظالمانه‌ای است که با اعمال آن‌ها زندگی چندین میلیون نفر تحت تأثیر قرار می‌گیرد. تحریم‌های اقتصادی یکی از آسیب‌ زننده‌ترین تهدیدها به رونق کسب‌وکار است. تصور کنید که کسب و کاری دارم که مواد اولیه‌ی آن از خارج کشور تأمین می‌شود و ماده‌ی مشابه داخلی آن با کیفیت مناسب وجود ندارد. تحریم اقتصادی اعمال می‌شود. تبادل مالی و پولی با مشکل مواجه می‌شود و عوامل دیگری دست به دست هم می‌دهند که هزینه‌های ما افزایش یابد. افزایش هزینه‌ها، قدرت مانور قیمت‌گذاری را محدود می‌کند و سود حاشیه‌ای را کاهش می‌دهد. از طرفی میزان فروش تحت تأثیر قرار می‌گیرد و به نوعی تعادل و بالانس میان هزینه‌ها و درآمدها از بین می‌رود.

اگر پیش از راه‌اندازی کسب‌وکار خود، تهدیدهای بالقوه شناسایی نشوند و برنامه و راهکاری جهت مقابله با آن‌ها وجود نداشته باشد، یقیناً و بدون شک در بازار رقابتی و پرتلاطم کشور که ثبات اقتصادی، واژه‌ای بی‌معناست، شکست و ورشکستگی انتظار ما را می‌کشد و دیری نخواهد پایید که واحد صنعتی با تعطیلی روبه‌رو خواهد شد و سر از جلسات ستاد تسهیل و رفع موانع تولید در می‌آورد.

یقیناً موارد دیگری نظیر مصوبه‌های ناگهانی، شرایط محیط زیستی و … از دیگر تهدیدهای کسب‌وکار محسوب می‎‌شوند و بدون داشتن استراتژی جهت مقابله با آن‌ها نمی‌توانیم زنده بمانیم.

مزایا و معایب تحلیل SWOT

مزایا

• تجزیه و تحلیل SWOT روشی مناسب برای هدایت جلسات و تبیین استراتژی‌های کسب و کار است.

• جمع کردن همه‌ی افراد در یک اتاق برای بحث در مورد نقاط قوت و ضعف اصلی شرکت و سپس هدایت بحث به سمت تعریف فرصت‌ها و تهدیدها و در آخر طوفان ایده‌ها، روشی اثربخش و قدرتمند است.

• گاهی اوقات پیش فرض شما از تحلیل، با انعکاس نظرات و دیدگاه‌های افراد گروه کاملاً دستخوش تغییر می‌شود و در خلال بحث‌ها شما با مسائل و عواملی آشنا می‌شوید که قبلاً از وجود آن‌ها بی اطلاع بودید.

• ساختار مدون و منظم ابزار SWOT جلسات طوفان فکری و دیگر جلسات تصمیم‌گیری را ساختاریافته می‌کند و در حاضرین در جلسه را به منظور تصمیم‌گیری و نتیجه‌گیری مدون راهنمایی می‌کند.

• شما می‌توانید تحلیل SWOT را به طور ویژه بر روی بخش‌های تولید، فروش، بازاریابی و… پیاده‌سازی نموده و در نهایت آن را به استراتژی کلی تجاری شرکت تعمیم دهید.

معایب

• هنگامی که شما در حال اجرای یک تجزیه و تحلیل SWOT هستید، باید به خاطر داشته باشید که این تنها یک مرحله از فرآیند برنامه‌ریزی کسب‌وکار است. برای مسائل پیچیده‌تر، معمولاً برای تصمیم‌گیری باید تحقیق و تجزیه و تحلیل عمیق‌تری انجام دهید

• می‌تواند اطلاعات زیادی تولید کند، اما همه‌ی آن‌ها مفید نیستند.

• راه‌حل قطعی نمی‌دهد، یا تصمیمات جایگزین ارائه نمی‌کند.

• شاید جدی‌ترین محدودیت SWOT ذهنی بودن آن است. ارزیابی جایگاه یک شرکت در طول دو بعد SWOT کاملاً ذهنی خواهد بود و مدیرانی که سعی در استفاده از SWOT دارند، احتمال دارد که با عدم توافقاتی در میان افراد یک شرکت درباره جایگاه شرکت در طول این ابعاد مواجه شوند.

جمع‌بندی

تحلیل SWOT تقریباً همواره تفکر و گفت و شنود خوب درباره شرکت و صنعت آن را ترغیب می‌کند و مدیرانی که از تحلیل SWOT استفاده می‌کنند تقریباً همواره قادر به فهرست کردن نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات بسیاری خواهند بود. تحلیل SWOT هم‌چنین نه تنها تحلیل خارجی محیط صنعتی یک شرکت را یکپارچه می‌سازد، بلکه تحلیلی داخلی از نقاط قوت و ضعف درونی یک شرکت را فراهم می‌سازد.

با توجه به رشد استفاده از ابزار SWOT، تمپلیت‌های مختلف و متفاوتی در ارائه‌ی هر چه جذاب‌تر تحلیل وجود دارند. استفاده از این ابزارهای آماده و آنلاین می‌تواند از لحاظ گرافیکی و مصورسازی، تصویر زیبایی از تحلیل در ذهن خواننده ایجاد نماید. جهت استفاده از تمپلیت‌های رایگان و آماده از مرجع لینک شده استفاده نمایید.

در نوشته‌های بعد به نحوه‌ی استخراج استراتژی‌ها از ماتریس SWOT اشاره خواهد شد. سؤالات و ماتریس‌های SWOT خود را در دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید. :))

تحلیل SWOT

نقاط ضعف و قوت را شناسایی کنید. از خودتان بپرسید که چه هدفی دارید، چطور می‌خواهید به آن برسید و موانع احتمالی را شناسایی کنید. این‌ها مسائل بزرگی هستند و به یک روش تأثیرگذار و ساده نیاز خواهید داشت: تحلیل SWOT.

تحلیل SWOT چیست؟

کلمه SWOT مخفف نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهاست. بنابراین، تحلیل SWOT روشی برای ارزیابی چهار جنبه کسب‌وکارتان است.

با تحلیل SWOT، می‌توانید تحلیل SWOT چیست؟ هرچه بیشتر از داشته‌هایتان به نفع سازمان استفاده کنید. می‌توانید با شناخت کمبودها و رفع خطرهای غافلگیرکننده، احتمال شکست را پایین بیاورید. بااین‌حال، می‌توانید راهبردی را طراحی کنید که شما را از رقبا متمایز می‌کند و می‌توانید در بازار به‌خوبی رقابت کنید.

ببینید که چطور با تحلیل SWOT می‌توانید جایگاه رقابتی موفقیت‌آمیزی کسب کنید.

هر سازمانی باید راهبرد واضحی برای رشد داشته باشد و هرکسی باید جهت و هدفی در کارش داشته باشد، ولی از کجا باید شروع کرد؟

تحلیل SWOT در اینجا به درد می‌خورد. SWOT مخفف نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهاست. با تحلیل این چهار حوزه سازمان یا حرفه‌تان، می‌توانید برجسته شوید و روی مسائل مهم تمرکز کنید.

با کمک تحلیل SWOT، می‌توانید جاویژه‌ای را در بازار شناسایی کنید یا کارتان را گسترش دهید. با شناخت نقاط ضعف و قوتتان، می‌توانید از مناسب‌ترین فرصت‌ها بهره‌برداری کنید و تهدیدهای غافلگیرکننده را مدیریت کنید.

برای بررسی عمیق هر یک از این چهار حوزه وقت بگذارید و سعی کنید که تا حد ممکن واقع‌گرا و دقیق باشید.

ابتدا از خودتان چند سؤال کلیدی درباره نقاط قوت بپرسید. شما یا سازمانتان چه مزایایی دارید؟ در چه کاری بهتر از بقیه هستید؟ از نظر افراد داخل صنفتان، چه نقاط قوتی دارید؟

دررابطه‌با نقاط ضعف، از خودتان بپرسید که چطور می‌توانید پیشرفت کنید؟ از چه باید اجتناب کنید؟ چه عواملی فروشتان را کاهش می‌دهند؟ از نظر غریبه‌ها، چه نقاط ضعفی دارید؟

سپس به این فکر کنید که بهترین فرصت‌هایتان در کجا هستند. از چه جریان‌های جالبی خبر دارید؟ تغییروتحول فناوری، سیاست‌های دولت، الگوهای اجتماعی و این موارد چه مزایایی دارند؟ نقاط قوتتان چه درهایی را برایتان باز می‌کنند؟ (این خیلی مهم هستند).

در آخر، در بخش تهدیدها. از خودتان بپرسید که چه موانعی بر سر راه شما یا سازمانتان قرار دارد؟ باید نگران کدام کار رقیبتان باشید؟ آیا مشکل بدهی مشکوک الوصول یا گردش نقدی دارید؟ نقاط ضعفتان شما را در معرض چه تهدیدهایی قرار می‌دهد؟ در فهرست‌بندی دقیق باشید و اولویت‌بندی کنید تا مهم‌ترین موارد در بالای فهرست باشند.

نقاط ضعف و قوتتان معمولاً داخلی هستند، ولی فرصت‌ها و تهدیدها معمولاً مربوط به عوامل خارجی هستند. به همین خاطر، اسم دیگر تحلیل SWOT «تحلیل داخلی/خارجی» است.

در پایان، گام محکمی در طراحی راهبرد موفقیت‌آمیز برای آینده برداشته‌اید و بهتر می‌دانید که چطور می‌توانید پله‌های ترقی را طی کنید. همچنین با خواندن مطلب چگونه یک کسب و کار موفق بسازیم را بخوانید و از آن در کارتان استفاده نمایید.

روش انجام تحلیل SWOT

ابتدا ماتریس تحلیل SWOT را رسم کنید یا الگوی رایگان ما را دانلود کنید. این ماتریس 2 در 2 است که هر مربع برای یکی از چهار جنبه SWOT است. شکل 1 ماتریس را نشان می‌دهد.

می‌توانید از تحلیل SWOT به دو روش استفاده کنید: گردآوری اعضا برای طراحی غیررسمی راهبرد «ابتدایی»، یا به‌عنوان ابزار پیچیده و رسمی.

در هر حالت، از هر حوزه و سطح سازمان فردی را وارد تیمتان کنید. با روش‌های ایده‌پردازی، ایده‌هایی درباره وضعیت فعلی سازمانتان پیدا کنید. هر بار که نقطه قوت، ضعف، فرصت یا تهدیدی پیدا می‌کنید، آن را در بخش مربوطه جدول یادداشت کنید.

برای اینکه بدانید هر ایده مربوط به کدام قسمت است، بهتر است که نقاط ضعف و قوت را عوامل درونی در نظر بگیرید. یعنی عواملی که مربوط به سازمان، سرمایه‌ها، فرایندها و اعضایش هستند. فرصت‌ها و تهدیدها عوامل بیرونی هستند که از دل بازار، رقابت و اقتصاد شکل می‌گیرند.

هر حوزه را به‌دقت بررسی کنید و سؤالات مربوطه را در این تحلیل مشخص کنید.

نقاط قوت

نقاط قوت یعنی سازمانتان در چه‌کارهایی مهارت بالایی دارد یا از چه نظر با رقبا فرق دارد. ببینید که سازمانتان نسبت به سازمان‌های دیگر چه مزایایی دارد. شاید انگیزه کارکنان، دسترسی به مواد خاص یا فرایندهای تولیدی قوی جزء نقاط قوتتان باشند.

نقاط قوتتان جزء اساسی و مهم سازمانتان هستند، پس شناسایی‌شان کنید. در چه کاری از بقیه بهتر هستید؟ ارزش‌های اساسی کسب‌وکارتان چه هستند؟ چه منابع منحصربه‌فردی یا ارزان قیمتی دارید که بقیه ندارند؟ گزاره فروش منحصربه‌فرد (USP) سازمانتان را شناسایی و تحلیل کنید و به قسمت نقاط قوت اضافه کنید.

دیدگاهتان را تغییر دهید و ببینید که از نظر رقبا چه نقاط قوتی دارید؟ چه عواملی باعث می‌شوند که در فروش از آنها جلو بیفتید؟

یادتان باشد هر جنبه سازمانتان تنها در صورتی نقطه قوت است که مزیت واضحی برایتان دارد. مثلاً اگر همه رقبا محصولات با کیفیت ارائه کنند، فرایند تولید با کیفیت دیگر در بازار شما نقطه قوت نیست، بلکه ضرورت است.

نقاط ضعف

حالا باید به نقاط ضعف سازمانتان فکر کنید. روراست باشید! تحلیل SWOT فقط وقتی فایده دارد که بتوانید تمام اطلاعات لازم را جمع کنید. پس بهتر است که الان واقع‌بین باشید و هرچه زودتر با حقایق تلخ روبرو شوید.

نقاط ضعف هم مثل نقاط قوت جزء ویژگی‌های ذاتی سازمانتان هستند، پس روی افراد، منابع، سیستم‌ها و روش‌هایتان تمرکز کنید. ببینید که چه چیزهایی را می‌توانید بهتر کنید و از چه روش‌هایی باید پرهیز کنید.

دوباره تصور کنید (یا بپرسید) که بقیه سازمان‌های هم‌صنفتان چه دیدگاهی درباره شما دارند. ببینید که رقبا از چه لحاظ و چرا از شما بهتر هستند. چه کمبودی دارید؟ و مشکلات بیزینس کوچینگ کدامند و چگونه باید آنها را حل و فصل کرد؟

فرصت‌ها

فرصت‌ها راه یا شانسی برای اتفاقات مثبت هستند، ولی باید از آنها به نفع خودتان استفاده کنید!

معمولاً از دل شرایط داخل سازمان ایجاد می‌شوند و نیازمند دوراندیشی هستند. شاید اتفاقات درون بازار یا فناوری مفیدی باشند. شناسایی و بهره‌برداری از این فرصت‌ها تأثیر بسزایی بر توانایی رقابت و پیشتازی در بازارتان دارد.

چه فرصت‌های خوبی را الان می‌توانید شناسایی کنید؟ لازم نیست که انقلابی باشند: حتی مزیت‌های کوچک هم می‌توانند قدرت رقابت سازمانتان را بالا ببرند. چه جریان‌های جالب بزرگ یا کوچکی را در بازار می‌شناسید که می‌توانند تأثیرگذار باشند؟

باید حواستان به تغییر سیاست‌های دولت در ارتباط با حوزه خودتان باشد. تغییر الگوهای اجتماعی، ویژگی‌های جمعیتی و سبک زندگی می‌تواند فرصت‌آفرین باشد.

تهدیدها

تهدید یعنی هر چیزی بیرونی که می‌تواند تأثیر منفی بر کسب‌وکارتان بگذارد: مثل مشکلات زنجیره عرضه، تغییر شرایط بازار یا کمبود نیرو. باید این تهدیدها را پیش‌بینی و حل کنید تا قربانی آنها نشوید و رشدتان متوقف نشود.

به موانع فروش یا عرضه محصول به بازار فکر کنید. شاید مشخصات یا استانداردهای کیفی محصولاتتان در حال تغییر باشند و باید این محصولات را تغییر دهید تا همچنان پیشتاز باشید. تکامل فناوری یک تهدید و فرصت همیشگی است!

همیشه ببینید که رقبا چه می‌کنند و آیا باید برای رفع این چالش، نقطه توجه سازمانتان را تغییر دهید. یادتان باشد که حرکت‌های آنها شاید برای شما فایده‌ای نداشته باشد و نباید بدون تأثیر آن کارها در بهبود وضعیتتان، کپی‌برداری کنید.

ببینید که سازمانتان واقعاً در معرض چالش‌های بیرونی قرار دارد یا خیر. مثلاً، آیا مشکلی از نظر بدهی مشکوک الوصول یا گردش نقدی دارید که شما را حتی در مقابل تغییرات کوچک بازار هم آسیب‌پذیر کند؟ این تهدید می‌تواند آسیب جدی به کسب‌وکارتان وارد کند، پس حواستان باشد.

با تحلیل PEST ، عوامل تهدیدآمیز بیرونی را نادیده نمی‌گیرید و PMESII-PT در محیط‌های ناآشنا یا نامطمئن خیلی مفید است.

روش استفاده از تحلیل SWOT

پس از بررسی هر چهار جنبه SWOT، احتمالاً می‌بینید که کارهای بسیار زیادی را می‌توانید انجام دهید. باید نقاط قوتتان را بیشتر کنید، نقاط ضعفتان را تقویت کنید، تهدیدها را از بین ببرید و از هر فرصت استفاده کنید.

ولی پیش از هر حرکتی، سعی کنید ارتباط بالقوه‌ای را بین چهارگوشه‌های ماتریس پیدا کنید. به‌عنوان‌مثال، آیا بعضی از نقاط قوتتان می‌توانند فرصت‌های بیشتری را ایجاد کنند؟ آیا با رفع بعضی از نقاط ضعف، تعداد فرصت‌ها حتی از این هم بیشتر می‌شود؟

حالا باید بی‌رحمانه ایده‌هایتان را هرس و اولویت‌بندی کنید تا بتوانید وقت و پولتان را روی مهم‌ترین ایده‌ها متمرکز کنید. هر نکته را اصلاح کنید تا مقایسه‌ها واضح‌تر شود. به طور مثال، تنها اظهارات دقیق و معتبری مثل «مزیت قیمت 10 دلار/تن در جمع‌آوری مواد خام x»، به‌جای «استفاده بهتر از پول».

گزینه‌های تولیدی را در مراحل بعدی فرایند طراحی راهبردتان اجرا کنید و از آنها در سطح درست استفاده کنید. به طور مثال، در سطح محصول یا خط تولید، به‌جای سطح بسیار مبهم کل کشور.

از تحلیل SWOT در کنار سایر ابزارهای راهبردی (مانند تحلیل USP و تحلیل توانایی‌های اصلی) استفاده کنید تا شناخت کاملی از وضعیت پیش رو پیدا کنید.

می‌توانید از ماتریس TOWS هم استفاده کنید. مانند SWOT، این ماتریس تهدیدها، فرصت‌ها، نقاط ضعف و نقاط قوت را بررسی می‌کند، ولی بر محیط خارجی تأکید می‌کند، در حالی که SWOT به عوامل داخلی می‌پردازد.

مثال تحلیل SWOT

این سناریو را فرض کنید: آلیس مدیر ارشد اجرایی دفتر مشاوره استارت‌آپ کوچکی است و می‌خواهد شرایط فعلی را کامل بشناسد تا راهبرد رشدی را برای آینده تعیین کند. افرادش را دور هم جمع می‌کند و از تحلیل SWOT در شکل 2 استفاده می‌کند.

با توجه به تحلیل تیم، آلیس نتیجه می‌گیرد که نقاط قوت اصلی دفتر مشاوره عبارت‌اند از چابکی، تخصص کارشناسی و بالاسری پایین. با این موارد، می‌توانند خدمات عالی را به مشتریان نسبتاً معدودشان بدهند.

نقاط ضعف شرکت نیز به ‌اندازه‌اش ربط دارند. آلیس باید در آموزش سرمایه‌گذاری کند تا مهارت‌های کادر کوچکش را بهبود ببخشد. باید روی حفظ اعضا هم تمرکز کند تا اعضای کلیدی تیمش را از دست ندهد.

آلیس می‌بیند که ارائه خدمات سریع و ارزشمند به کسب‌وکارهای محلی و سازمان‌های دولتی محلی، فرصت خوبی است. از آنجایی که رقبا دیر دست به عمل می‌زنند، شرکت می‌تواند اولین کسی باشد که محصولات و خدمات جدید را ارائه می‌کند.

تهدیدها مستلزم مشاوره هستند تا از تغییرات فناوری با خبر باشید. باید حواستان به بزرگ‌ترین رقبا باشد، چون‌که در برابر تغییرات گسترده بازار آسیب‌پذیر هستید. برای رفع این موضوع، باید بازاریابی‌تان را روی وب‌سایت‌های صنفی خاصی متمرکز کنید تا بیشترین حضور ممکن را با بودجه تبلیغاتی کم داشته باشید.

می‌توانید تحلیل SWOT شخصی هم انجام دهید. با کمک این تحلیل، می‌توانید کارتان را طوری پیش ببرید که بهترین استفاده را از استعداد، توانایی و فرصت‌هایتان بکنید.

و در نهایت با خواندن این مقاله و اجرا کردن آن در کسب و کارتان، و همراه با سایت مرکز بیزینس کوچینگ ایران موفق باشید.

تحلیل SWOT چیست؟ تدوین راه برد کسب و کار به کمک ماتریس سوات

تحلیل SWOT یک ابزار تصمیم‌گیری و تدوین استراتژی است. SWOT از چهار کلمه نقاط قوت (Strengths)، نقاط ضعف (Weaknesses)، فرصت‌ها (Opportunities) و تهدیدها (Threats) ریشه گرفته.

ابزار استراتژیک به ما کمک می‌کند که بتوانیم دید گسترده‌ای درباره وضعیت کسب و کار با در نظر گرفتن عوامل محیطی (سیاست‌ها، دولت، رقابت، رفتار مصرف‌کننده و …) و عوامل درون‌سازمانی داشته باشیم. SWOT هر دو بعد را در نظر می‌گیرد. اما چگونه؟

این تحلیل به سادگی درون سازمان را به نقاط قوت (Strengths) و نقاط ضعف (Weaknesses) تقسیم‌بندی می‌کند. هدف از نقاط نقاط ضعف و قوت و ضعف در سازمان، افزایش شناخت و آگاهی از وضعیت درون‌سازمانی است.

رای مثال اگر یک شرکت دارویی متخصصانی دارد که همگی در بالاترین حد علمی هستند، این یک نقطه قوت برای سازمان محسوب می‌شود. حال این سازمان اگر تجهیزات آزمایشگاهی ضعیف نسبت به استاندارد بازار داشته باشد، نقطه ضعف سازمان تجهیزات ضعیف است. بررسی عوامل داخلی کمک می‌کند توانمندی و ضعف درون‌سازمانی را یکجا بتوانیم بررسی کنیم.

حال اجازه دهید به بررسی محیط بپردازیم. همانطور که می‌دانید (و ما در مقالات اشاره کردیم)، محیط تاثیر قابل توجهی بر کسب و کار دارد اما الزاما کسب و کار در کوتاه مدت تاثیر بر محیط ندارد. بنابراین در زمان تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی نیاز است محیط را هم به دقت بررسی کنیم.

سوات، تحلیل محیط را آسان کرده است. در تحلیل محیط، سوات به فرصت‌ها (Opportunities) و تهدید‌ها (Threats) نگاهی دارد تا تصمیمات موثرتر اتخاذ شوند. اگر در هنگام برنامه‌ریزی فرصتی در بازار باشد که نادیده گرفتیم، قطعا برنامه‌ریزی ناقص است. اگر تهدیدی در محیط باشد و آن را نبینیم، باز هم برنامه‌ریزی ناقص است و احتمالا با شکست مواجه می‌شود.

به شرکت دارویی فکر کنید. از فرصت‌های بازار این شرکت دارویی ممکن است افزایش نیاز مردم به داری تولیدی آن شرکت باشد (مثلا در دوره کرونا، فروش ویتامین C افزایش یافت). از طرفی ممکن است به دلیل تحریم‌ها و نوسانات نرخ ارز، واردات مواد اولیه با چالش مواجه شود.

با استفاده از 4 عامل یاد شده (تصویر بالا) ماتریسی طراحی می‌شود که منجر به افزایش شناخت از کسب و کار نسبت به فضای رقابتی می‌شود. ماتریس SWOT در واقع ابزاری برای رسیدن به تحلیل با در نظر گرفتن عوامل داخلی(نقاط ضعف و قوت) و عوامل بیرونی (فرصت‌ها و تهدیدها) است.

ا توجه به تصویر مشاهده می‌کنیم که زنجیره‌ای از اطلاعات وجود دارد اما باید به تحلیل برسیم. پس اجازه دهید به سراغ ماتریکس برویم. باید به تحلیلی از وضعیت موجود برسیم. مثلا اگر تهدید‌های بازار و نقاط ضعف سازمان وزن زیادی دارد استراتژی‌های متفاوتی اتخاذ می‌شود نسبت به زمانی که نقاط قوت و فرصت‌های بازار وزن قابل قبولی دارد.

بهتر هست به هر عامل که در خانه‌های چهارگانه SWOT می‌نویسیم وزنی بدهیم. می‌توانیم موارد را بر اساس شدت و قدرت تاثیرگذاری امتیاز دهیم. پس از اینکه عوامل را یکجا دیدید با مدل زیر ماتریکس را تکمیل کنید. اجازه دهید این موضوع را بیشتر بررسی کنیم.

وزن‌دهی به فرصت‌ها و تهدیدها

شاید بزرگترین سوال استراتژی، در پاسخ به یک سوال باشد: اولویت کسب و کار چیست؟ واقعیت این است که هر کسب و کاری نقاط ضعف و قوت خود را دارد. هر سازمانی فرصت‌ها و تهدید‌های خود را دارد. هر سازمان در هر بازار با وضعیت خاص خود مواجه است. بنابراین باید بدانیم که اگر تهدیدی وجود دارد، چقدر نیازمند توجه است. اگر فرصتی وجود دارد آیا این فرصت به قدری جذاب و مهم است که بابت آن تهدیدها را نادیده بگیریم؟

پیشنهاد می‌کنیم به دو عامل زیر توجه کنید:

شدت اثر: اگر تهدیدی وجود دارد یا اگر فرصتی وجود دارد چقدر تاثیرگذار است؟

احتمال رخداد: تهدید و فرصت وجود دارد. اما چقدر احتمال رخداد آن وجود دارد؟

مثلا یکی از تهدادهای بازار وجود کرونا است. اما این تهدید جلوی فروش آنلاین را شاید نگیرد. بنابراین شاید احتمال رخداد 100% باشد اما شدت اثر ناچیز است.

همین وضعیت ممکن است برای کسب و کار دیگری بحران‌آفرین باشد. بنابراین باید با رویکرد مدیریت ریسک، به عوامل بیرونی توجه شود.

جمع‌بندی

در این مقاله تلاش شد تا شما بتوانید با ابزار تحلیلی SWOT آشنا شوید. همچنین انتظار داریم شما پس از مطالعه این مقاله توانایی تحلیل SWOT داشته باشید و بتوانید موضوعات استراتژیک کسب و کارتان را مشخص کنید. خوشحال می‌شویم در موارد زیر نظرتان را برای ما بنویسید:

تحلیل SWOT چیست؟ – مزایای ماتریس SWOT + مثال

تحلیل SWOT چارچوبی است که برای ارزیابی موقعیت رقابتی شرکت و توسعه برنامه ریزی استراتژیک استفاده می‌شود. ماتریس SWOT، عوامل داخلی و خارجی و همچنین پتانسیل فعلی و آینده را ارزیابی می‌کند. ماتریس SWOT برای آسان کردن یک نگاه مبتنی بر واقعیت و مبتنی بر داده‌ها به نقاط قوت و ضعف یک سازمان طراحی شده است. شرکت‌ها باید از آن به عنوان یک راهنما استفاده کنند تا بتوانند کسب و کار خود را رونق ببخشند. برای آشنایی بیشتر با تحلیل SWOT، مزایای آن و درک این مفهوم توسط مثال‌های ساده در ادامه این مقاله همراه ما باشید.

تحلیل SWOT چیست؟

تحلیل SWOT چارچوبی برای شناسایی و تحلیل نقاط قوت (Strengths)، نقاط ضعف (Weaknesses)، فرصت‌ها (Opportunities) و تهدیدهای (Threats) یک سازمان است. هدف اصلی تجزیه و تحلیل SWOT افزایش آگاهی از عواملی است که در تصمیم گیری تجاری یا ایجاد یک استراتژی تجاری نقش مهم دارند. در ماتریس SWOT محیط داخلی و خارجی و عواملی را که می‌توانند بر دوام یک تصمیم تاثیر بگذارند، تحلیل و بررسی می‌شوند.

درست است که کسب ‌و کارها اغلب از تحلیل SWOT استفاده می‌کنند، اما سازمان‌های غیرانتفاعی و افراد نیز از آن برای ارزیابی شخصی استفاده می‌کنند. همچنین برای ارزیابی ابتکارات، محصولات یا پروژه‌ها می‌توان از ماتریس SWOT استفاده کرد.

چارچوب SWOT به آلبرت هامفری نسبت داده می‌شود که این رویکرد را در دهه‌های 1960 و 1970 در موسسه تحقیقاتی استنفورد آزمایش کرد. ماتریس SWOT در ابتدا برای تجارت و بر اساس داده‌های 500 شرکت توسعه داده شد. بعدها نیز این ماتریس توسط سازمان‌ها در انواع مختلف به عنوان کمک برای طوفان فکری برای تصمیم گیری‌های تجاری پذیرفته شد.

چه زمانی و چرا باید تحلیل SWOT را انجام داد؟

تحلیل SWOT به عنوان یک پشتیبان قدرتمند برای تصمیم‌گیری در نظر گرفته می‌شود، زیرا سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا فرصت‌هایی را که قبلا کشف نشده بود، کشف کنند. همچنین تهدیدها را قبل از اینکه بیش از حد سنگین شوند، برجسته می‌کند.

تجزیه و تحلیل SWOT می‌تواند بازاری را شناسایی کند که در آن یک کسب و کار دارای مزیت رقابتی است. همچنین می‌تواند به افراد کمک کند مسیر شغلی را ترسیم کنند که نقاط قوت آنها را به حداکثر برساند و آنها را در مورد تهدیدهایی که می‌تواند موفقیت را تهدید کند، آگاه کند.

این ماتریس زمانی موثرتر است که برای شناسایی مسائل و نگرانی‌های تجاری به طور عملی استفاده شود. در تحلیل SWOT یک تیم در کنار یکدیگر فعالیت می‌کنند و قادر به اشتراک گذاری آزادانه افکار و ایده‌های خود هستند. بهترین تیم‌ها از تجربیات و داده‌های واقعی برای تحلیل SWOT استفاده می‌کنند.

چرا تجزیه و تحلیل SWOT مهم است؟

تجزیه و تحلیل SWOT می‌تواند به شما در بهبود فرآیندها و برنامه ریزی برای رشد کسب و کارتان کمک کند. ماتریس SWOT تنها برای سازمان‌ها مفید نیست بلکه با تجزیه و تحلیل SWOT شخصی، می‌توانید زمینه‌هایی از زندگی خود را که قابل بهبود هستند، پیدا کرده و آنها را رشد دهید.

• شناسایی فرصت ها یکی از بزرگترین مزایای SWOT است. این یک نقطه شروع عالی برای استارت‌آپ‌ها و تیم‌هایی است که می‌خواهند پیشرفت کنند اما دقیقاً مطمئن نیستند که چگونه شروع کنند. فرصت‌ها می‌توانند از راه‌های مختلفی مانند عوامل خارجی مثل تنوع بخشیدن به محصولات برای ایجاد مزیت رقابتی یا عوامل داخلی مانند بهبود گردش کار تیم به وجود بیایند. در هر صورت، استفاده از فرصت‌ها راهی عالی برای رشد به عنوان یک تیم است.

• شناسایی نقاط ضعف و تهدیدها در طول تجزیه و تحلیل SWOT می‌تواند راه را برای یک استراتژی تجاری بهتر هموار کند. در نهایت، یادگیری از اشتباهات خود بهترین راه برای برتری است.

• تحلیل SWOT چیزهایی را که می‌توانند در معرض خطر باشند، شناسایی می‌کند. همیشه مهم است که خطرات را قبل از اینکه باعث نگرانی شوند شناسایی و برطرف کنید.

تعریف ماتریس SWOT

ما می‌دانیم که هر حرف SWOT مخفف کلمات نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها است. اما هر یک از این عناصر به چه معنا هستند؟ در ادامه به تعریف دقیق تر هر کدام از این عناصر می پردازیم :

نقاط قوت (Strengths)

اولین عنصر تجزیه و تحلیل SWOT نقاط قوت است. نمونه‌هایی از نقاط قوت تحلیل SWOT عبارت اند از:

• کارهایی که شرکت شما به خوبی انجام می‌دهد.
• مزیت‌هایی که به نسبت رقبای خود دارید.
• ویژگی‌هایی که شما را از رقبایتان جدا می‌کند.
• منابع داخلی مانند کارکنان ماهر و آگاه
• دارایی‌های مشهود مانند سرمایه، فناوری‌های اختصاصی و…

همانطور که احتمالا حدس زده‌اید، این عنصر به مواردی می‌پردازد که شرکت یا سازمان شما به خوبی انجام می‌دهد. نقاط قوت می‌توانند چیزهایی نامشهود باشد، مانند ویژگی‌های برند شرکت شما، تیم شما و یا حتی ارتباطات قوی شما برای جلو بردن کارها.

نقاط ضعف (Weaknesses)

هنگامی که نقاط قوت خود را کشف کردید، زمان آن فرا رسیده است که این خودآگاهی انتقادی را به نقاط قوت خود تبدیل کنید. نمونه‌هایی از ضعف‌ها در تحلیل SWOT عبارت اند از:

• چیزهایی که شرکت شما فاقد آن است.
• کارهایی که رقبایتان بهتر از شما انجام می‌دهند.
• فرآیند‌های تجاری که نیاز به بهبود دارند.
• محدودیت منابع
• نداشتن ارتباطات قوی مثل رقبا

چه چیزی کسب و کار یا پروژه شما را متوقف می‌کند؟ این عنصر می‌تواند شامل چالش‌های سازمانی مانند کمبود افراد ماهر و محدودیت‌های مالی یا بودجه باشد.

فرصت ها (Opportunities)

نمونه‌هایی از فرصت‌های تحلیل SWOT عبارت اند از:

• وجود یک بازار جذاب و بدون رقیب (استراتژی اقیانوس آبی)
• رقبای کمی در منطقه شما وجود دارد.
• رویدادهایی که به رشد تجارت شما کمک می‌کنند.
• نیازهای در حال ظهور برای محصولات یا خدمات شما
• پوشش رسانه‌ای شرکت شما

آیا شرکت شما در حال توسعه یک ایده جدید نوآورانه است که بازارهای جدیدی را به سمت محصول یا خدمت شما جذب می‌کند؟ این یک فرصت است. به طور خلاصه، این عنصر از تحلیل SWOT هر کاری را که می‌توانید برای بهبود فروش و رشد به عنوان یک شرکت یا سازمان انجام دهید را پوشش می‌دهد.

تهدیدها (Threats)

عنصر نهایی تجزیه و تحلیل SWOT تهدیدها هستند. هر چیزی که برای موفقیت یا رشد شرکت شما خطر ایجاد می‌کند، جزئی از تهدیدها هستند. نمونه‌هایی از تهدیدات تحلیل SWOT عبارت اند از:

• رقبای نوظهور
• تغییر محیط نظارتی
• پوشش منفی رسانه ها
• تغییر رفتار مصرف کننده و آسیب به کسب و کارتان
• تغییر نگرش مشتری نسبت به شرکت شما

تهدیدها می‌توانند شامل مواردی مانند رقبای نوظهور، تغییرات در قوانین نظارتی، ریسک‌های مالی و هر چیز دیگری باشند که به طور بالقوه می‌تواند آینده شرکت یا پروژه شما را به خطر بیندازد.

عوامل داخلی و خارجی در تحلیل SWOT

چهار عنصر بالا در تمام تحلیل‌های SWOT مشترک هستند. با این حال، بسیاری از شرکت‌ها این عناصر را به دو زیر گروه مجزا عوامل داخلی و خارجی تقسیم بندی می‌کنند.

عوامل داخلی

به طور معمول، نقاط قوت و ضعف به عنوان عوامل داخلی در نظر گرفته می‌شوند، زیرا نتیجه تصمیمات سازمانی هستند. آنچه در شرکت رخ می‌دهد به عنوان یک منبع عالی اطلاعات برای دسته بندی نقاط قوت و ضعف تحلیل SWOT عمل می‌کند.

سوالات بالقوه برای فهرست کردن عوامل داخلی عبارتند از:

1. چه کاری را خوب انجام می‌دهیم؟ (نقطه قوت)
2. بهترین دارایی شرکت ما چیست؟ (نقطه قوت)
3. نیروهای ضعیف و ناکارآمد شرکت ما چه کسانی هستند؟ (نقطه ضعف)
4. خطوط تولید ما با کمترین عملکرد کدامند؟ (نقطه ضعف)

عوامل خارجی

رقبای نوظهور در تحلیل SWOT به عنوان یک تهدید طبقه بندی می‌شوند، چرا که شما در به وجود آمدن این مورد نقشی نداشته‌اید. بنابراین تهدید یک عامل خارجی است. فرصت‌ها نیز در دسته عوامل خارجی جای می‌گیرند.

آنچه در خارج از شرکت اتفاق می‌افتد به همان اندازه برای موفقیت یک شرکت مهم است که عوامل داخلی اهمیت دارند. مواردی مانند سیاست‌های پولی، تحلیل SWOT چیست؟ تغییرات بازار و دسترسی به تامین‌کنندگان، تحریم ها و محدودیت های بین المللی و… مقوله‌هایی هستند که باید از آنها برای ایجاد فهرستی از فرصت‌ها و تهدیدها استفاده کرد.

سوالات بالقوه برای فهرست کردن عوامل خارجی عبارتند از:

1. چه روندهایی در بازار مشهود است؟ (فرصت)
2. کدام جامعه را هدف قرار نمی‌دهیم؟ (فرصت)
3. چند رقیب وجود دارد و سهم آن‌ها از بازار چقدر است؟ (تهدید)
4. آیا مقررات جدیدی وجود دارد که می‌تواند به محصولات ما آسیب برساند؟ (تهدید)

به همین دلیل است که به تحلیل SWOT، تحلیل‌های داخلی-خارجی یا ماتریس‌های IE گفته می‌شود.

چه کسی باید تحلیل SWOT را انجام دهد؟

برای اینکه تحلیل SWOT موثر باشد، بنیانگذاران و رهبران شرکت باید عمیقا درگیر آن شوند و این وظیفه‌ای نیست که بتوان آن را به دیگران محول کرد.

حتی رئیس یا مدیرعامل شرکت نیز نباید کار را به تنهایی انجام دهد. برای دستیابی به بهترین نتایج، باید گروهی از افراد را جمع آوری کنید که دیدگاه‌های متفاوتی در مورد شرکت دارند. افرادی را انتخاب کنید که می‌توانند جنبه‌های مختلف شرکت شما را از فروش و خدمات مشتری گرفته تا بازاریابی و توسعه محصول نشان دهند. البته در صورتی که به تنهایی یک کسب و کار را راه اندازی کرده یا اداره می‌کنید، هنوز هم می‌توانید تحلیل SWOT را خودتان به تنهایی انجام دهید.

کسب و کارها می‌توانند از تحلیل SWOT برای ارزیابی وضعیت فعلی خود و تحلیل SWOT چیست؟ تعیین استراتژی برای حرکت رو به جلو استفاده کنند. اما به یاد داشته باشید که همه چیز دائما در حال تغییر است و شما باید استراتژی خود را مجددا ارزیابی کنید و هر 6 الی 12 ماه یکبار باید دوباره به سراغ ماتریس SWOT بروید و آن را بروز رسانی کنید.

مزایای ماتریس SWOT

از جمله مزایای استفاده از روش SWOT می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تحلیل SWOT یک نمایش بصری از عواملی ایجاد می‌کند که بر رسیدن یک کسب و کار به اهدافش تاثیر می‌گذارند.
• با درگیر کردن اعضای باتجربه تیم در تحلیل SWOT می‌توان از دیدگاه‌ها و رویکردهای مختلف آنها استفاده کرد و افراد را برای پیشنهادهای مناسب‌شان تشویق کرد.
• تحلیل SWOT ایده‌های خلاقانه و مشکلات نادیده گرفته شده که ممکن است مورد توجه قرار نگیرند را آشکار می کند.

معایب ماتریس SWOT

اگر چه ماتریس SWOT برای درک بسیاری از عوامل که بر موفقیت یا شکست یک کسب و کار تأثیر می‌گذارند، مهم است، اما این روش محدودیت‌هایی نیز دارد:

• تحلیل SWOT ممکن است شامل همه عوامل مرتبط نباشد زیرا برخی از نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها می‌توانند به راحتی نادیده گرفته شوند یا به اشتباه درک شوند.
• از آنجایی که این روش فقط فاکتورها را در یک مقطع زمانی خاص ثبت می‌کند، ماندگاری محدودی دارد.

نحوه انجام تحلیل SWOT به روش صحیح

قدم اول: افراد مناسب را جمع آوری کنید.

افراد را از بخش‌های مختلف شرکت خود جمع آوری کنید و مطمئن شوید که نمایندگانی از هر بخش و یا هر تیم دارید. مطمئنا متوجه خواهید شد که گروه‌های مختلف در شرکت شما دیدگاه‌های کاملا متفاوتی خواهند داشت که برای موفقیت تحلیل SWOT بسیار مهم است.

قدم دوم: تمام ایده‌های خود را بنویسید.

تحلیل SWOT شبیه به جلسات طوفان فکری است و راه‌های درست و غلطی برای اجرای آن بیان می‌شود. بهتر است به تمام افراد حاضر در جلسه یک برگه بدهید و از همه بخواهید ایده‌های خود را برای شروع کار یادداشت کنند. پس از 5 تا 10 دقیقه تمام یادداشت‌ها را جمع آوری کنید و ایده‌های مشابه را با هم گروه کنید.

قدم سوم: ایده‌ها را رتبه بندی کنید.

هنگامی که همه ایده‌ها سازماندهی شدند، نوبت به رتبه بندی ایده‌ها می‌رسد. سپس باید فهرستی از ایده‌ها با اولویت بندی درست داشته باشید. در نهایت مدیر عامل است که باید تصمیم نهایی را برای ایده‌های بیان شده، بگیرد.

مثال تحلیل SWOT

در سال 2015، تحلیل SWOT خط ارزش شرکت کوکاکولا به نقاط قوتی مانند نام تجاری مشهور جهانی، شبکه توزیع گسترده و فرصت‌ها در بازارهای نوظهور اشاره کرد. با این حال، همچنین به نقاط ضعف و تهدیدهایی مانند نوسانات ارز خارجی، افزایش علاقه عمومی به نوشیدنی‌های سالم و رقابت از سوی ارائه دهندگان نوشیدنی سالم اشاره کرد.

پنج سال بعد، تحلیل SWOT خط ارزش موثر ثابت شد زیرا کوکاکولا ششمین برند قوی در جهان بود. ارزش سهام کوکاکولا طی 5 سال به بیش از 60 درصد افزایش یافت.

برای بدست آوردن تصویر بهتری از تحلیل SWOT مثالی از یک شرکت ساختگی آبمیوه طبیعی را در نظر بگیرید. برای درک بهتر اینکه چگونه در بازار آبمیوه رقابت کند و چه کاری بهتر است، یک تحلیل SWOT انجام می‌دهد. از طریق این روش، مشخص می شود که نقاط قوت این شرکت مواد طبیعی باکیفیت، خدمت رسانی درست به مشتریان و رابطه قوی با تامین کنندگان است. این شرکت با بررسی عملکرد خود، چند نقطه ضعف از جمله تنوع کمی محصولات، نرخ گردش مالی بالا و تجهیزات قدیمی را شناسایی می کند.

با بررسی اینکه چگونه محیط خارجی بر تجارت آن تاثیر می‌گذارد، فرصت‌هایی را در فناوری نوظهور، جامعه هدف بررسی نشده و تغییر فرهنگ به سمت زندگی سالم شناسایی می کند. همچنین تهدیداتی مانند سرمازدگی زمستانی که به محصولات زیان می‌رساند، یک بیماری همه گیر جهانی و پیچیدگی‌هایی در زنجیره تامین پیدا می شود. در ارتباط با سایر تکنیک‌های برنامه‌ریزی، این شرکت از تحلیل SWOT برای استفاده از نقاط قوت و فرصت‌های خارجی خود برای حذف تهدیدها و تقویت مواردی که در آن‌ها ضعیف بود، استفاده می کند.

تحلیل SWOT یا ماتریس SWOT چیست؟

تحلیل SWOT که تحت نام هایی چون ماتریس SWOT، ماتریس اس دبلیو او تی و تحلیل سوات نیز شناخته می شود یکی از مهمترین ابزارهای تحلیل استراتژیک برای سازمان های امروزی است. امروزه عدم اطمینان ناشی از تغییرات محیطی و کسب سود بیشتر موجب شده است برنامه ریزی به صورت یک ضرورت انکارناپذیر تلقی شود. ازجمله انواع برنامه ریزی سازمانی می‌توان به برنامه ‌ریزی استراتژیک اشاره کرد.

برنامه ریزی استراتژیک موجب می‌شود سازمان فعالیت‌ها و خدماتش را برای رفع نیازهای در حال تغییر محیط تطبیق دهد. این برنامه‌ریزی نه ‌تنها چارچوبی برای بهبود برنامه تدوین می‌کند، بلکه چهارچوبی برای ساختاردهی مجدد برنامه‌ها، ارتباطات سازمانی و همکاری‌ها و نیز برای ارزیابی پیشرفت سازمان در این زمینه‌ها ارائه می‌کند. یکی از روش‌های مورداستفاده در برنامه‌ریزی استراتژیک برای سازمان‌ها، روش ماتریس SWOT یا ماتریس سوآت است.

تحلیل swot چیست؟

تحلیل SWOT برای اولین بار در سال ۱۹۵۰ توسط دو فارغ‌التحصیل مدرسه بازرگانی هاروارد به نام های جورج آلبرت اسمیت و رولاند کریستنسن مطرح شد. در آن زمان این تحلیل ضمن کسب موفقیت‌های روزافزون به‌عنوان کسب ابزار مفید مدیریتی شناخته شد؛ اما شاید بیشترین موفقیت مشهود این تحلیل زمانی به دست آمد که Jack Welch از آن برای بررسی ماتریس GE (مدل تدوین استراتژی جنرال الکتریک) و افزایش بهره‌وری سازمان خود استفاده کرد.

تحلیل SWOT قبل از ورود به هر بازار و به طور کلی هر زمانی که می‌خواهیم بازخورد فعالیت‌های بازاریابی و تبلیغات مان را افزایش دهیم بسیار ضروری‌ است. طبق گفته‌ی بانی تیلور (Bonnie Taylor)، اصلی‌ترین هدف تحلیل SWOT کمک به سازمان‌ها در رسیدن به آگاهی کامل از تمامی عواملی است که در تصمیم‌گیری مؤثر هستند.

تحلیل SWOT ابـزاری بـرای شـناخت تهدیدها و فرصت‌های موجود در محیط خارجی یک سیستم و بازشناسی ضعف‌ها و قوت‌های داخلـی آن به‌منظور سنجش وضعیت و تدوین راهبرد برای هدایت و کنتـرل سیـستم مزبـور می باشد.

استراتژی های swot چیست؟

۱-نقاط قوت (Strengths)

عبارت است از شایستگی های ممتاز و حتی متمایزی که به ‌وسیله آنها سازمان می‌تواند نسبت به رقبا مزیت رقابتی کسب کند .

یک سازمان باید به نقاط قوت خود هم از دید درونی و هم از دید شرایط بیرونی سازمان توجه ویژه ای داشته باشد. وقتی سازمان نقاط قوت خود را بررسی می کند، باید درباره ی ارتباط این نقاط قوت با رقیبان هم بررسی های لازم را انجام دهد.

نقاط قوت یک سازمان می تواند موارد زیر باشد:

• روابط مثبت با تامین کنندگان
• اختراعات سازمان
• داشتن منابع مالی زیاد
• منابع انسانی کارا و موثر
• تصویر مثبت ذهنی میان خریداران
• دسترسی به شبکه‌های توزیع مناسب محبوب و شناخته شده
• هزینه تمام شده پایینتر از رقبا
• انحصار در دسترسی به برخی منابع

برای شناسایی نقاط قوت یک سازمان باید به اینگونه سوالات پاسخ دهد:

• سازمان شما چه مزایایی دارد؟
• چه کارهایی را از سایرین بهتر انجام می‌دهد؟
• چه چیزهای منحصر به فردی دارد که از عهده رقبا خارج است ؟
• مردم و مشتریان نقاط قوت سازمان شما را چگونه ارزیابی می‌کنند؟
• منبع اصلی سود تحلیل SWOT چیست؟ و درآمد شما چیست؟
• در کدام بازارها سهم بیشتری را در اختیار داریم؟
• آیا منابع انسانی کارا و موثر در اختیار داریم؟

۲-نقاط ضعف (Weaknesses)

محدودیت یا کمبود در منابع، مهارت‌ها، امکانات و توانایی‌هایی است که به ‌صورت محسوس مانع عملکرد اثربخش سازمان شود. در واقع نقاط ضعف ، ایرادات کار و نکات منفی ای است که سازمان درگیر آن است.

نقاط ضعف یک سازمان می تواند موارد زیر باشد:

• عدم پشتیبانی و حفاظت از اختراعات
• برند ضعیف و یا تصویر ذهنی منفی نسبت به برند
• ساختارهای پرهزینه در سازمان
• عدم دسترسی به شبکه‌های توزیع مناسب
• عدم دسترسی به منابع لازم
• نیروی انسانی ضعیف و مدیریت منابع انسانی ناکارآمد

برای شناسایی نقاط ضعف یک سازمان باید به اینگونه سوالات پاسخ دهد:

• کدام بخش کار را باید بهبود دهیم؟
• کدام فعالیت ها باعث کاهش بهره وری و فروش سازمان شده است؟
• کدام فعالیت ها و واحدها باعث ضرر مالی می شوند ؟
• مشتریان نقاط ضعف ما را در چه چیزی می‌بینند و چگونه ارزیابی می کنند؟
• سازمان ما در محیط بیرونی چه تصویری دارد؟
• چه کارهایی به طور نامناسب انجام می‌ شود؟

۳-فرصت‌ها (Opportunities)

عبارت است از یک موفقیت مطلوب عمده در محیط خارجی سازمان مانند شناخت بخشی از بازار که پیش‌ از این فراموش ‌شده بود. در واقع فرصت ها عناصری محیطی هستند که سازمان می‌ تواند از آن ها به نفع خود بهره‌ برداری کند.

تحلیل دقیق محیط خارجی می‌ تواند باعث شناسایی فرصت‌ های جدیدی شود که توسعه و رشد را برای سازمان دربرخواهد داشت.

فرصت های پیش روی یک سازمان می تواند موارد زیر باشد:

• نیازهای مشتری که هنوز برطرف نشده اند
• کاهش محدودیت‌ های قانونی و تجاری
• شناخت بخشی از بازار که کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
• بهبود وضعیت رقابتی
• بهبود در روابط با خریداران و فروشندگان
• ظهور فناوری های نوین

۴-تهدید‌ها (Threats)

یک تهدید، موقعیت نامطلوبی در محیط خارجی سازمان است که می تواند برای سازمان دردسرساز و خطرناک شود. تهدیدها زمانی به وجود می آیند که شرایط محیط خارجی، قابلیت اطمینان و سودآوری سازمان را به خطر می‌ اندازد.

تهدیدهای پیش روی یک سازمان می تواند موارد زیر باشد:

• افزایش قدرت چانه زنی خریداران و تامین کنندگان
• تغییرات سریع و عمده تکنولوژی به گونه ای که دستیابی به این فناوری ها فراتر از توانایی انطباق سازمان باشد.
• ظهور محصولات جایگزین پر قدرت
• افزایش رقابت منجر به ظرفیت بیش از حد
• مشکلات اقتصادی مانند رکود و کاهش قدرت خریداران
• جنگ قیمت از طرف رقبا
• افزایش محدودیت‌های تجاری و قانونی

در ویدیوی زیر مثالی کاربردی از تحلیل swot برای تعیین نقاط ضعف ، نقاط قوت ، فرصت ها و تهدیدات در شرکت قهوه استارباکس را مشاهده می کنیم :

چه زمانی ازتحلیل SWOT استفاده کنیم؟

• در ابتدای طراحی کمپین‌ های بازاریابی
• هنگام اتخاذ سیاست‌ های کاری متفاوت در کسب‌ و کار
• کشف موقعیت‌ های مناسب برای اعمال تغییرات در شرکت

در سیر شکل‌گیری ماتریس تحلیل SWOT سه مرحله تکاملی گزارش‌ شده است که عبارتند از:

1. تدوین تکنیک هـایی که به سنجش نقاط قوت و ضعف درونی سیستم پرداخته اند.
2. تدوین تکنیک هایی که به تحلیـل تهدیـدات و فرصت‌های محیط خارجی سیستم توجه داشته‌اند.
3. تدوین تکنیک هایی که به تعامل و هماهنگ‌ سازی تغییر داخلی و خارجی می‌پردازد.

اگرچه مجموعه متغیرهای موجود در ماتریس SWOT (قوت، ضعف، فرصت و تهدید) متغیرهای جدیـدی نیستند؛ لیکن نکته بدیع این تکنیک را باید در توانایی آن در هماهنگ نمـودن و یـافتن ارتبـاط نظام‌ مند میـان متغیرهای مزبور دانست.

هرچند بسیاری از مؤلفین حوزه برنامه‌ریزی راهبردی به لزوم بهره گیری شرکت‌ها از قوت خود برای استفاده از فرصت‌ها اعتقاد دارند امـا نبایـد معـادلات مهـم دیگـری همچـون کاسـتن از ضعف‌ها به‌منظور بهره جستن از فرصت‌ها مورد غفلت قرار گیرد. به‌هرحال یـک “ضـعف” در حقیقـت بـه مفهوم نبود “قوت” است و تلاش در جهت کاستن از ضعف می‌تواند به ‌نوبه خـود بـه تـدوین یـک راهبـرد متمایز برای موسسه منجر شود. تکنیـک تحلیل SWOT همچنـین ابزاری برای ترغیب تصمیم گیران جهت یافتن تاکتیک‌ها و اقدامات مؤثرتر می باشد.

مراحل تحلیل SWOT

1. بررسی محیط خارجی
   بررسی محیط خارجی با فهرست نمودن تهدیدات خارجی (T) و فرصت‌ها (O) آغاز می‌شود. سپس ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) را تهیه می‌کنیم. معمولاً در حوزه مدیریت سرفصل‌های تهدیـدات و فرصت‌ها شـامل عوامـل اقتـصادی، اجتمـاعی، سیاسـی، جمعیت شناختی، تولید و خدمات، تکنولوژی، بازار و رقابت می‌شود. باید توجه داشت که در تحلیل این عوامـل نبایـد صرفاً به بررسی محیط کنونی بسنده کرد بلکه مهم‌تر از آن آینده‌ نگری و تحلیل محیط آینده است.
2. بررسی محیط داخلی
   محیط داخلی سازمان برای شناخت قوت‌ها (S) و ضعف‌ها (W) ارزیابی می‌شود. معمولاً سرفصل‌های قوت و ضعف‌ها در حـوزه علـم مـدیریت بازرگانی شامل عوامل سازمان، عملیات، مالی، بازاریابی و غیره می‌گردد. در ادامه ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) تشکیل می‌شود.
3. تدوین راهبرد
   روش تجزیه و تحلیل SWOT به شکل نظام یافته هر یک از عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید‌ها را که در مرحله قبل شناسایی‌ شده‌ اند مورد تحلیل قرار داده و استراتژی‌ های متناسب با موقعیت را منعکس می‌ سازد. در مدل تحلیل SWOT پس از فهرست نمودن هر یک از عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید که در مرحله قبل شناسایی‌ شده و نوشتن آن‌ها در سلول‌های مربوطه به خود برحسب ترتیب امتیاز وزن‌ دار از محل تلاقی هر یک از آن‌ها استراتژی‌های موردنظر حاصل می‌گردد؛ بنابراین همواره تحلیل SWOT منجر به چهار دسته استراتژی ST، WT، WOو SO می‌شود.

در ادامه به بررسی هر یک از این ۴ دسته استراتژی می پردازیم:

-حال به تشریح هر یک از روش swot در برنامه ریزی استراتژیک میپردازیم:

راهبرد دفاعی (راهبرد حداقل – حداقل)

هدف کلی این راهبرد که می‌توان آن را راهبرد «بقاء» نیـز نامیـد، کـاهش ضعف‌های سیـستم به‌منظور کاستن و خنثی‌ سازی تهدیدات است. در قلمرو فعالیت‌های بازرگانی بنگاهی که با تهدیدات خارجی و ضعف‌های درونی روبرو است در واقع با وضعیت وخیمی سروکار دارد. لذا بنگاه مزبـور می‌بایست بـرای بقـاء خود جنگیده و راهی برای دفاع از خود جستجو نماید. در چنین وضعیتی، صرفاً راه‌حل‌هایی بسیار واکنـشی نظیر انحلال بنگاه، ادغام با دیگر مؤسسات و یا کاهش فعالیت‌های بنگاه پیش روی موسسه است.

راهبرد انطباقی (راهبرد حداقل – حداکثر)

راهبرد انطباقی تلاش دارد تا با کاستن از ضعف‌ها بتواند حداکثر استفاده را از فرصت‌های موجود ببرد. یک سازمان ممکن است در محیط خارجی خود متوجه وجود فرصت‌ هایی شـود ولـی به‌ واسطه ضعف‌های سازمانی خود قادر به بهره‌ برداری از آن نباشد. در چنین شرایطی اتخـاذ راهبـرد انطبـاقی می‌تواند امکـان استفاده از فرصت را فراهم آورد.

راهبرد اقتضایی (حداکثر – حداقل)

این راهبرد بر پایه بهره گرفتن از قوت‌های سیستم برای مقابله با تهدیدات تـدوین می‌گردد و هـدف آن بـه حداکثر رساندن نقاط قوت و به حداقل رساندن تهدیدات است. بااین‌وجود از آنجا که تجـارب گذشـته نـشان داده است که کاربرد نابجای قدرت می‌تواند نتایج نامطلوبی به بار آورد هیچ سازمانی نباید به‌طور نـسنجیده از قدرت خود جهت رفع تهدیدات استفاده کند.

راهبرد تهاجمی (حداکثر – حداکثر)

تمام دستگاه‌ها خواهان وضعیتی هستند که قـادر باشـند توأمان قـوت و فرصت‌های خـود را بـه حـداکثر برسانند. برخلاف راهبرد دفاعی که یک‌راه حل واکنـشی اسـت راهبـرد تهـاجمی یک‌راه حـل کنش گر می باشد. در چنین وضعیتی سازمان با استفاده از نقاط قوت خویش در جهـت گـسترش بازار تولیدات و خدمات خود گام برمی‌دارد. باید توجه داشت که اگرچه هر سازمانی ممکن است موقتا از راهبردهای سه گانه قبلی استفاده نماید لیکن خواست و تلاش همه سازمان‌ها نیل به وضعیتی است که در آن با استفاده از نقاط قـوت خـود از فرصت‌های موجود در محیط خارجی نهایت بهره را ببرند.