بورس و اوراق بهادار

کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا

بورس کالا چیست؟ تفاوت بورس کالا با بورس اوراق بهادار

امروز در این مطلب از وب‌سایت پارسیان بورس، قصد داریم ببینیم که بورس کالا چیست؛ پس در ادامه همراه ما باشید. بورس کالا، یکی از انواع مارکت در بازار سرمایه ایران است. در این بورس، کالاهایی در زمینه‌های کشاورزی، پتروشیمی، تجهیزاتی، دارویی و غیره مورد داد و ستد قرار می‌گیرد. هر فردی با داشتن کد بورس کالا، می‌تواند از طریق کارگزاری‌های دارای مجوز از بورس کالا، وارد سامانه معاملاتی آنلاین شده و نسبت به ثبت سفارش خرید یا فروش کالا در حوزه‌های مختلف بر اساس قیمت و وزن و تاریخ مشخص، اقدام کند.

پیش از این‌که ادامه مطلب را مطالعه کنید، درصورتی که قصد دارید در بازار بورس تهران حرفه‌ای شوید و در یک دوره عملی صفر تا صد بورس را آموزش ببینید، پیشنهاد می‌کنیم حتما در دوره آموزش آنلاین بورس شرکت کنید.

بورس کالا چه ویژگی هایی دارد؟

در بورس کالا، چهار ویژگی مهم داریم که در کمتر بازار خرده فروشی یا عمده فروشی شاهد هستیم:

1. در بازار بورس کالای ایران، نوسانات کاذب قیمت و فروشنده یا خریدار مصنوعی نداریم.
2. امکان مدیریت ریسک و محافظت از نوسانات آتی قیمت فراهم است.
3. نظام قیمت گذاری شفاف بر اساس تعادل میزان عرضه و تقاضا وجود دارد.
4. سیستم اجرایی و نظارت بر حسن انجام تعهدات طرفین معامله وجود دارد و تضمین نقد شوندگی و حسن اجرای تعهدات طرفین را شاهد هستیم.

تفاوت های بورس کالا با بورس اوراق بهادار

این ۴ فاکتور، اصلا در بورس اوراق بهادار که قیمت به صورت لحظه‌ای مثل بازار بورس و فرابورس تعیین می‌گردد، دیده نمی‌شود. از طرفی در بورس کالا، شما نمی‌توانید اوراق بهادار خرید و فروش کنید و هر چه مورد داد و ستد قرار می‌گیرد، کالا با وزن مشخص، قیمت مشخص، تاریخ تحویل مشخص، کیفیت و کمیت مشخص بر اساس تاییدیه‌های مراجع ذی‌صلاح است و نیاز به ارائه تضمین برای شرکت در قراردادها دارد. در حالی که در خرید و فروش اوراق بهادار، کالایی به صورت مستقیم، مد نظر نیست و قیمت هم لحظه‌ای تغییر می‌کند.

حالا که صحبت از قراردادها شد؛ شایسته است با انواع و اقسام قراردادها در بورس کالا آشنا شویم تا تفاوتشان با اوراق بهادار بیشتر مشخص گردد.

انواع قراردادها در بورس کالا

• قرارداد نقدی: یکی از فرق‌های بورس کالا با اوراق بهادار آن است که در آن خرید و فروش کالا و تجهیزات به صورت نقدی انجام می‌شود.
• قرارداد سلف: از مهم‌ترین تفاوت ‌های بورس کالا با اوراق بهادار را بایستی در قرارداد سلف دانست. یعنی این‌ که در بورس کالا شما کالایی را با قیمت معین در تاریخ و آینده معین، داد و ستد کنید. اما چنین چیزی اصلا در خرید و فروش اوراق بهادار وجود ندارد.
• قرارداد نسیه: خرید کالا، مشروط به پرداخت بهای کالا در تاریخ سررسید است؛ در حالی که چنین چیزی در اوراق بهادار معنی ندارد.
• قرارداد اختیار معامله: از دیگر موارد تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار آن است که در قرارداد اختیار معامله در بورس کالا، سمتی از معامله، اختیار یا حق خرید و فروش کالا را از طرف دیگر داشته باشد. شما در خرید و فروش اوراق بهادار، اختیار خاصی نسبت به خریدار یا فروشنده ندارید.

دیگر تفاوت های بورس کالا و بورس اوراق بهادار

از دیگر بحث‌هایی که در حوزه تفاوت بورس کالا با اوراق بهادار می‌توان مطرح کرد، نحوه فعالیت بورس و اوراق بهادار در بازار و میزان کارمزد کارگزاری، بورس و میزان مالیات است که در این مبحث، وارد این حوزه نمی‌شویم.

یکی دیگر از موارد تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار آن است که برگشت سرمایه در بورس اوراق بهادار، معمولا ۷۲ ساعت تا ۱ هفته به طول می‌انجامد، در حالی که در بورس کالا، بازگشت سرمایه معمولا ظرف بیست و چهار ساعت انجام خواهد شد.

نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کنید، افت و خیز قیمت‌ها در بورس کالاست. در اوراق بهادار مثل خرید و فروش سهام، شما از افت قیمت، هیچ سودی نمی‌برید؛ اما در بورس کالا، بر اساس انواع قراردادهایی که در بالا به اختصار توضیح داده شد، می‌توانید از پایین آمدن قیمت هم بر اساس توافق قبلی سود ببرید.

تفاوت دیگر، میزان اعتباری است که کارگزاری‌ها در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهند.

حتما بازدید کنید:

• دوره آموزش تابلو خوانی بورس
• دوره آموزش فارکس در مشهد

چه کسانی به بورس کالا مراجعه می‌کنند؟

۱- گروه اول كسانی هستند كه می‌خواهند از ريسک نوسان كاذب قيمت‌ها در امان باشند. در واقع بورس‌های كالا به عنوان عاملی موثر برای کاهش ریسک توليدكنندگان كالا و مصرف‌ كنندگان عمده در بازار شناخته می‌شود.

۲- گروه دوم بر خلاف گروه اول، از نوسانات قيمت استفاده كرده و سود خود را حداكثر می‌كنند. در بورس‌های كالا، اين گروه با نام سوداگران (Speculator) شناخته می‌شوند.

تفاوت های بورس کالا و بورس اوراق بهادار ؟

اولا”: در بورس اوراق بهادار، سرمایه گذار سرمایه خود را به حساب کارگزار واریز می‌کند ولی در بورس کالا شاخه معاملات آتی سکه، سرمایه شخص در حساب بورسی خودش می‌ماند و بورس کالا بر اساس اعتبار حساب شخص به او اجازه خرید و فروش می‌دهد.

دوما”: برگشت سرمایه در بورس اوراق بهادار به فاصله سه الی 7 روز کاری می‌باشد ولی در بورس کالا، بازگشت سرمایه از حساب بورسی به حساب شخصی فقط 24 ساعت زمان می‌برد.

سوما”: در بورس اوراق بهادار فقط می‌توان از بالا رفتن قیمت ها سود برد ولی در بورس کالا هم می‌شود از بالارفتن قیمت و هم از ریزش قیمت سود گرفت.

چهارما”: در بورس کالا ضریب اهرمی 10برابری به سرمایه معامله گر تعلق می‌گیرد ولی در بورس اوراق بهادار این گونه نیست.

و در آخر حسابی که در بورس کالا از اعتبار کافی در مدت زمان مورد نظر سازمان برخوردار باشد می‌تواند تا 200میلیون تومان اعتبار از کارگزاری دریافت کند

که همه این تفاوت ها باعث جذاب تر شدن بورس کالا نسبت به بورس اوراق بهادار شده است.

لازم به ذکر است شاخه معاملات آتی سکه گردش چند برابری نسبت به بورس اوراق بهادار دارد که با توجه به تک محصولی بودن این شاخه نشان دهنده جذابیت بالای این بازار می‌باشد.

مزایای بورس اوراق بهادار از دیدگاه اقتصاد کلان چیست؟

مزایای بورس اوراق بهادار از دیدگاه اقتصاد کلان چیست؟ رشد و توسعه اقتصادی، مهم‌ترین واصلی‌ترین هدف هر کشور و جامعه‌ای است، به‌گونه‌ای که تمام برنامه‌ریزی‌های کلان دولت، در راستای تحقق این هدف و رسیدن به زندگی مناسب برای همه افراد جامعه، قرار دارد. یکی از این برنامه‌ریزی‌ها توسعه اقتصادی کشور از طریق بورس است. سرمایه‌گذاری در بورس تأثیر بسزایی در اقتصاد یک کشور دارد. ازاین‌رو سعی داریم در این مقاله در ابتدا به بررسی مزایای بورس اوراق بهادار برای افراد و سپس مزایای بورس برای جامعه از دیدگاه اقتصاد کلان بپردازیم.

مزایای بورس اوراق بهادار برای افراد

از دیدگاه بسیاری از افرادی که آشنایی و اطلاعات چندانی از بازار بورس ندارند، سرمایه‌گذاری در بورس همانند یک بازی یا شرط‌بندی است که با اندکی شانس آوردن سود بسیاری کسب می‌کنند و در نقطه مقابل اگر شانس از آن‌ها روی گرداند، متحمل ضرر زیادی خواهند شد، اما در واقعیت این‌گونه نیست. سرمایه‌گذاری در بازار بورس اوراق بهادار اگر بر اساس دانش کافی صورت گیرد مزایای بسیاری دارد که در ادامه به بورس و اوراق بهادار آن‌ها می‌پردازیم:

کسب سود

خرید سهام در بازار بورس، اگر طبق بررسی‌های دقیق و اطلاعات کافی باشد، به‌عنوان یک گزینه اصلی برای سرمایه‌گذاری و کسب سود بالا مطرح می‌شود. هرچند پیش‌بینی نوسانات سهامی که خریداری کرده‌اید، طی هفته‌های بعدی کار چندان آسانی نیست، اما با اندکی تحقیق و داشتن قدرت ریسک، رسیدن به سود مناسب امکان‌پذیر خواهد بود.(برای اطلاع از واریز سود سهام عدالت اینجا کلیک کنید)

۱٫ قابل‌اطمینان بودن بازار

هر فردی برای شروع سرمایه‌گذاری، قبل از اینکه به میزان سود فکر کند، دغدغه امنیت را دارد. سرمایه‌گذار نیاز دارد که اطلاعات کامل و دقیقی در مورد پروژه‌ای که قصد سرمایه‌گذاری در آن دارد را کسب کند تا خیالش از بابت پولی که صرف می‌کند، راحت باشد. یکی از مزایای بورس اوراق بهادار امنیت آن است. بازار بورس جایی امن برای سرمایه‌گذاری به‌حساب می‌آید. در بازار بورس شرکت‌هایی که سهام خود را عرضه می‌کنند موظف هستند که اطلاعاتی را درباره خود در اختیار سهام‌دارانشان قرار دهند. به‌علاوه شما مطمئن خواهید بود که در بورس امکان کلاه‌برداری وجود ندارد.

۲٫ دسترسی به سرمایه

امکان دسترسی راحت به سرمایه یکی دیگر از مزایای بورس اوراق بهادار است. هر شخصی هنگام خرید و سرمایه‌گذاری قطعاً دغدغه این مسئله را خواهد داشت که آیا هرزمانی که به سرمایه‌اش نیاز داشت، آن سرمایه قابل‌دسترسی خواهد بود یا خیر؟ با سرمایه‌گذاری در بورس هر زمان که شما احتیاج به بورس و اوراق بهادار نقد کردن سرمایه خود داشتید، می‌توانید با فروش سهام خود، پس از چند روز سرمایه خود را از بازار خارج کنید.
تا اینجا در مورد مزایای بورس اوراق بهادار برای افرادی که قصد سرمایه‌گذاری دارند صحبت کردیم، اما همان‌طور که در ابتدای مقاله هم ذکر شد، بازار بورس بر اقتصاد هر کشوری تأثیراتی دارد که در بخش مزایای بورس اوراق بهادر از دیدگاه اقتصاد کلان به آن می‌پردازیم.

اوراق بهادار (Security) چیست؟

بازارهای مالی در سرتاسر جهان، شامل بخش‌های مختلفی است، یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در بازارهای مالی، «اوراق بهادار» است. در این مطلب، با کمک مقاله‌ای از وب‌سایت اینوستوپدیا، با تعریف اوراق بهادار، انواع آن، سرمایه‌گذاری و معامله‌گری در این حوزه و وضعیت قانون‌گذاری آن آشنا خواهید شد.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار (Security)، به هر دارایی یا حقی گفته می‌شود که ماهیت غیرفیزیکی دارد، از نظر قانون معتبر شناخته می‌شود و می‌توان آن را به فروش رساند.

در بیشتر کشورها، اوراق بهادار شامل موارد زیر می‌شود:

• یک موقعیت مالکیتی در شرکت‌هایی که به صورت عمومی در بورس معامله می‌شوند (سهام در بورس)
• یک رابطه طلبکاری از یک نهاد دولتی یا خصوصی (اوراق قرضه)
• یا یک حق مالکیت بر ابزارهای مالی مشتقه (قرارداد آتی یا قرارداد اختیار)

به زبان ساده، اوراق بهادار وعده‌ای است که از نظر قانونی لازم‌الاجرا است و می‌توان آن را خرید، فروخت و یا با چیز ارزشمند دیگری مبادله کرد.

برای درک بهتر اوراق بهادار به این مثال توجه کنید. فردی روی کاغذی می‌نویسد:

من در تاریخ ۱۰ فروردین ۱۴۰۰، خودروی خود را به دارنده‌ی این برگه انتقال خواهم داد.

اگر این برگه به تأیید یک نهاد دولتی یا قانونی برسد، تبدیل به اوراق بهادار می‌شود؛ یعنی ورقی که بها دارد. بنابراین این برگه دارای ارزش است و ممکن است مردم به خرید یا فروش این برگه علاقه نشان دهند. بدیهی است که اگر خودرو تا قبل از تحویل صحیح و سالم مانده باشد، ارزش برگه نیز بالا خواهد رفت. در مقابل اگر مشکلی برای اتومبیل پیش بیاید، افراد علاقه کمتری به در اختیار داشتن آن برگه نشان خواهند داد و در نتیجه، ارزش آن افت خواهد کرد.

انواع اوراق بهادار

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار را می‌توان به دو دسته عمده سهام و بدهی تقسیم کرد. با این حال، دسته دیگری به نام ترکیبی وجود دارد که در آن، بخشی از ویژگی‌های اوراق سهام و اوراق بدهی ترکیب شده است. در ادامه، با این سه دسته بیشتر آشنا خواهیم شد.

«سهام» یا «اوراق حقوق صاحبان سهام»، متداول‌ترین نوع از انواع اوراق بهادار است. سهام، یک نفع مالکیتی است که سهام‌داران در یک نهاد (مانند یک شرکت) در اختیار دارند و یکی از انواع سهم در بازار سرمایه است. اوراق سهام شامل دو دسته‌ی سهام عادی و سهام مقدم است.

دارندگان سهام معمولاً دریافتی منظم ندارند، هر چند در برخی موارد سود سهم را دریافت می‌کنند. اما سود اصلی سهام‌داران از این سرمایه‌گذاری، سودی است که از فروش خود سهام (اوراق بهادار) به دست می‌آید (با این فرض که ارزش سهم افزایش یافته باشد).

دارندگان سهام این اختیار را دارند که به میزان سهام خود، در کنترل شرکت سهیم باشند. ضریب تأثیر رأی هر سهام‌دار به نسبت سهمی است که در اختیار دارد. در صورت ورشکستگی شرکت، سهام‌داران پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، باقی‌مانده دارایی شرکت را به نسبت سهمی که دارند، بین خود تقسیم می‌کنند. در صورتی‌که دارایی مالی شرکت برای پرداخت تعهدات به طلبکاران کافی نباشد، این بدهی از کالاها یا خدمات شرکت پرداخت می‌شود.

اوراق بدهی

«اوراق بدهی» بیانگر پولی است که وام گرفته شده است و باید بازپرداخت شود. اندازه وام، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید، تحت شرایطی در این اوراق قید می‌شود. اوراق بهادار بدهی شامل اوراق قرضه دولتی و شراکتی، گواهی‌های سپرده و اوراق بورس و اوراق بهادار وثیقه‌دار است.

زمانی که کسب‌وکارها یا نهادهای دولتی برای انجام فعالیت‌های اقتصادی نیاز به پول داشته باشند، با فروش اوراق قرضه می‌توانند سرمایه مورد نیاز خود را تأمین کنند. سرمایه‌گذار با خرید اوراق قرضه که از آن‌ به عنوان «اوراق بهادارِ با درآمد ثابت» نیز یاد می‌شود، برای بازه زمانی خاصی مقداری پول به یک نهاد قرض می‌دهد و بهرۀ ثابتی (ماهانه یا سالانه) از آن نهاد تحت عنوان درآمد ثابت دریافت می‌کند. اوراق قرضه دارای تاریخ سررسید است. وقتی اوراق قرضه به موعد سررسید خود می‌رسد، نهادی که پول سرمایه‌گذاران را دریافت کرده است، اصل پول را بازپرداخت می‌‌کند.

به‌طور کلی، دارندگان اوراق بدهی به طور منظم بهره، بازپرداخت اصل پول و سایر حقوق قراردادی تصریح شده (که شامل حق رأی نیست) را دریافت می‌کنند. این اوراق برای مدت معینی صادر می‌‎شوند و در پایان توسط صادرکننده یا «ناشر» بازخرید می‌شوند. ناشر، نهادی حقوقی است که اوراق بهادار را به نام خود منتشر می‌کند.

اوراق ترکیبی

«اوراق بهادار ترکیبی» همانطور که از نامش پیداست، برخی از ویژگی‌های اوراق بدهی و سهام را در کنار هم دارد. اوراق ترکیبی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

1. سهام تضمینی: قرارداد اختیاری که توسط شرکت صادر می‌شود و به سهام‌داران حق خرید سهام را در یک بازه زمانی و با یک قیمت مشخص می‌دهد.
2. سهام ترجیحی: سهم شرکت‌هایی که پرداخت بهره، سود سهام یا سایر بازدهی‌های سرمایه در آن‌ها ارجح است.
3. اوراق قابل تبدیل: اوراق قرضه‌ای که می‌توان آن‌ها را در بازار بورس به سهام شرکت ناشر تبدیل کرد.

سرمایه‌گذاری در حوزه اوراق بهادار

نهادی که اوراق بهادار را تولید کرده و به فروش می‌رساند، «ناشر» نام دارد و کسانی که این اوراق را می‌خرند، سرمایه‌گذار نامیده می‌شوند.

به‌طور کلی، اوراق بهادار نمایانگر یک سرمایه‌گذاری و وسیله‌ای است که نهادها، شرکت‌ها و سایر بنگاه‌های تجاری می‌توانند به‌وسیله آن سرمایه جذب کنند. شرکت‌ها با عرضه سهام خود به عموم مردم از طریق عرضه اولیه سهام (IPO) می‌توانند سرمایه بسیار زیادی جذب کنند.

برای مثال، مسئولین یک شهر یا ایالت یا کشور می‌توانند بورس و اوراق بهادار با صدور اوراق قرضه شهری، وجوه مورد نیاز برای یک پروژه را جمع‌آوری کنند. بسته به تقاضای بازار و یا ساختار قیمت‌گذاری یک موسسه، جذب سرمایه از طریق عرضه اوراق می‌توند گزینه مناسب‌تری نسبت به تأمین اعتبار از طریق وام بانکی باشد.

سرمایه‌گذاری در حوزه اوراق بهادار

از طرف دیگر، خرید این اوراق با پولِ وام‌گرفته‌شده، که اصطلاحاً «خرید وجه تضمین با اهرم» نیز نامیده می‌شود، یکی از روش‌های محبوب برای سرمایه‌گذاری است. در اصل، یک شرکت ممکن است برای تسویه بدهی یا سایر تعهدات خود به نهادهای دیگر، حقوق مالکیتی خود را به صورت پول نقد یا سایر انواع اوراق بهادار به اشخاص حقیقی واگذار کند. این نوع تمهیداتِ وثیقه‌ای اخیرا در بین سرمایه‌گذاران نهادی افزایش یافته است.

اوراق بهادار چگونه معامله می‌شوند؟

اوراقی که به صورت عمومی معامله می‌شوند، در فهرست «بورس» قرار می‌گیرند. بورس، بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران و طبق مقررات، مورد دادوستد قرار می‌گیرد.

ناشران می‌توانند با اطمینان دادن به معامله‌گران از جنبه قانون‌گذاری و تأمین نقدینگی، نظر معامله‌گرها را به سهام خود جلب کنند. در سال‌های اخیر، سیستم‌های تجاری الکترونیکی غیر رسمی متداول‌تر شده‌اند و معامله‌گران به جای دادوستد اوراق کاغذی، به صورت آنلاین معامله‌ می‌کنند.

همان‌طور که اشاره شد، به اولین فروش عمده سهام یک شرکت در بورس، «عرضه اولیه» (IPO) گفته می‌شود. بازاری که یک سهم برای اولین بار در آن پذیره‌نویسی و عرضه می‌شود، «بازار اولیه» نامیده می‌شود.

در جریان عرضه اولیه، ناشر، فروشنده سهم است و سرمایه‌گذار یا تریدر، معامله‌گر سهم هستند. اما بعد از پایان عرضه اولیه، سهم وارد معاملات ثانویه می‌شود که در آن، سهم‌ها صرفا به عنوان یک دارایی از یک تریدر یا سرمایه‌گذار به تریدر دیگر منتقل می‌شوند. به بازاری که معاملات ثانویه در آن جاری است، «بازار ثانویه» گفته می‌شود. سهام‌داران می‌توانند سهام خود را در ازای پول نقد یا سود سرمایه به سایر سرمایه‌گذاران بفروشند، بنابراین، بازار ثانویه بازار اولیه را تکمیل می‌کند.

اوراق بهادار ممکن است به صورت خصوصی و به گروه محدودی که واجد شرایط هستند، عرضه بورس و اوراق بهادار شود. هر از گاهی سهام شرکت‌ها به صورت ترکیبی از عرضه عمومی و خصوصی ارائه می‌شوند.

انواع دیگر اوراق بهادار

اوراق بهادار دارای گواهی به صورت فیزیک و کاغذی ارائه می‌شوند. این اوراق همچنین ممکن است در سیستم ثبت مستقیم نگه‌داری شوند. به عبارت دیگر، یک مامور ثبت به نمایندگی از شرکت، سهام شرکت را بدون اینکه نیاز به صدور گواهی فیزیکی باشد، حفظ می‌کند.

فناوری‌ها و سیاست‌های مدرن، نیاز به اوراق دارای گواهی را برطرف کرده است. اکنون سیستمی توسعه یافته است که در آن ناشران می‌توانند یک گواهی جهانی واحد را به نمایندگی از تمام اوراق بهادار معتبر، در یک صندوق امانت‌داری بین‌المللی به نام شرکت «Depository Trust» یا «DTC» سپرده‌گذاری کنند. کلیه اوراق بهاداری که در DTC معامله می‌شوند، به صورت الکترونیکی هستند. شایان ذکر است که اوراق بهادار دارای گواهی و بدون گواهی هیچ تفاوتی از نظر حقوق و امتیازات سهام‌دار و ناشر ندارند.

اوراق بهادار حامل به اوراق قابل مذاکره گفته می‌شود که حقوق مربوط به اوراق را به سهام‌دار می‌دهد. این اوراق بورس و اوراق بهادار تحت موارد خاص از یک سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذار دیگر منتقل می‌شوند. اوراق حاملی که قبل از الکترونیکی شدنِ اوراق وجود داشتند، از لحاظ ماهیت مالکیتی همیشه مجزا از هم بودند؛ یعنی هر ورق بهادار، بیانگر یک دارایی جداگانه بود و از نظر قانونی با سایر اوراق تفاوت داشت. این اوراق بهادار در اکثر موارد قابل دادوستد هستند، اما در موارد نادری نیز این‌گونه نیست. این بدان معناست که با وام گرفتن، وام‌گیرنده می‌تواند در زمان بازپرداخت، خودِ دارایی یا یک دارایی مشابه دیگر را که معادل با دارایی اصلی است، پرداخت کند. در برخی موارد، ممکن است از اوراق بهادار حامل برای دور زدن مالیات استفاده شود. به همین دلیل، ناشران، سهام‌داران و قانون‌گذاران دید مثبتی به این اوراق ندارند. بنابراین استفاده از این اوراق در ایالات متحده نادر است.

اوراق بهادار ثبت‌شده به گونه‌ای از اوراق گفته می‌شود که نام سهام‌دار و سایر جزئیات لازم توسط ناشر در یک دفتر کل ثبت می‌شود. هرگونه دادوستد این اوراق به شرطی انجام می‌شود که اصلاحات لازم در دفتر کل ثبت شود.

قانون‌گذاری

در ایالات متحده، «کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده آمریکا» (SEC)، عرضه عمومی و فروش این اوراق را قانون‌گذاری می‌کند.

کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا

اما در ایران، این وظیفه به «شورای عالی بورس و اوراق بهادار» و «سازمان بورس و اوراق بهادار» محول شده است. طبق قوانین اوراق، مصوب سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی، تعریف این دو نهاد به شرح زیر است:

«شورا» بالاترین رکن بازار است که تصویب سیاست‌های کلان آن بازار را برعهده دارد. اعضـای شورا به شرح زیر است:

• وزیر امور اقتصادی و دارایی
• وزیر بازرگانی
• رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
• رؤسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
• رئیس «سازمان» که به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان نیز انجام وظیفه خواهد کرد
• دادستان کل کشور یا معاون وی
• یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها
• سه نفر خبره مالی منحصراً از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌هـای حرفـه‌ای بـازار اوراق بهـادار بـه پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیئت وزیران
• یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذيربط و تصویب هیئت وزیـران بـرای هـر بورس کالایی

سازمان بورس

«سازمان بورس»، یک موسسه عمومی غیردولتی است که دارای شخصیت حقـوقی و مـالی مسـتقل بـوده و از محـل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار و سایر درآمدها اداره می‌شود.

ساختمان سازمان بورس

برای اطلاع از جزئیات تعاریف و قوانین بورس در ایران، می‌توانید به وب‌سایت سازمان بورس مراجعه کنید.

ساختار بورس اوراق بهادار

به طور معمول اهمیت بورس اوراق بهادار برای داد و ستد در بازار مالی است. در ساختار بازار مالی ، ساختار بورس اوراق بهادار به دو بخش تقسیم میشود. در ذیل برای درک بهتر بازار مالی ، بورس اوراق بهادار به شرح مختصری از هر یک میپردازیم :

الف ) ساختار بورس اوراق بهادار در بازار پول :

در ساختار بورس اوراق بهادار در بازار پول ، اوراق بهادار دارای انواع مختلفی میشوند :

• اوراق قرضه کوتاه مدت : این اوراق قرضه دارای کمترین نوسانات قیمت هستند و چون در کوتاه مدت به سر رسید می رسند بنابراین ریسک و سرمایه گذاری در این نوع اوراق قرضه در کمترین حالت ممکن است .
• اوراق قرضه خزانه : در بورس اوراق بهادار این دسته از اوراق کوتاه مدت ، بدون بهره بوده ولی در هنگام عرضه با تخفیف به قیمت کمتر از ارزش اسمی به فروش می رسند همچنین در دوره های کوتاه مدت 3 ماهه 6 ماهه و 9 ماهه توسط دولت ارائه میشوند و دلیل ارائه انها کسری بودجه دولت است این دسته از اوراق در بازار پول ایران رایج است .
• گواهی سپرده قابل نقل و انتقال : گواهی سپرده یکی از انواع بورس اوراق بهادار بوده که توسط بانک به سپرده گذاران فروخته ، و بر اساس آن سالانه مبلغی به عنوان بهره به صاحبان این اوراق پرداخته میشود ودر تاریخ سررسید اصل مبلغ باز پرداخت خواهد شد .
• اوراق تجاری : در بورس اوراق بهادار ، بهره این اوراق کوتاه مدت است و شرکت های بسیار نامی مانند جنرال موتورز و یا بانک های بزرگ اقدام به انتشار اوراق تجاری میکنند .
• قبولی بانک : این بورس اوراق بهادار در بازار پول داد و ستد میشوند و صدها سال است که در تجارت بین المللی مورد استفاده قرار میگیرد قبولی بانک یک برات بانکی است که یک شرکت ان را صادر میکند در تاریخ آنی قابل پرداخت و بانک در قبال مهری که بصورت قبول بر آن زده ضامن پرداخت ان بوده و مبلغی را به عنوان کارمزد دریافت میکند و دلیل اعتماد برای قبولی این اوراق زمانیکه شرکت در پرداخت ان قصور کند ناشی از ضمانت بانک بابت پرداخت آن است .
• قراردادهای بازخرید : در بورس اوراق بهادار ، قراردادهای بازخرید نوعی وام کوتاه مدت با تاریخ سررسید کمتر از دو هفته است . وثیقه و ضامن در قراردادهای بازخرید اوراق خزانه هستند و درصورتیکه وام ، توسط گیرنده پرداخت نشود از اوراق قرضه استفاده میشود .
• استقراض بین بانکی : مدت زمان این بانکها یک روزه و یا دو روزه است و زمانی که بانکی سپرده اش نزد بانک مرکزی کمتر از حد قانونی باشد از سپرده بانک دیگر نزد بانک مرکزی استفاده خواهد کرد . بدین طریق بانک وام دهنده این وجوه را از سیستم بانکی به حساب وام گیرنده انتقال می دهد .

در ساختار بورس اوراق بهادار در بازار پول ، بانکها به این نوع داد و ستدها به دلیل نیاز اعتباری حساسیت زیادی دارند . زیرا نرخ بهره چنین وام هایی که آن را نرخ بهره بین بانکی می نامند به عنوان یک معیار برای نرخ سایر بهره ها به حساب می آورند که تعیین کننده شرایط بازار وام بوده و نشان دهنده نوعی سیاست پولی برای بانک مرکزی است .

• دلار اروپایی : کشور آمریکا دلارهایی را که نزد بانک های خارج از کشور خود یا شعبات خارجی بانک های خود نگه داری میکند (به دلار اروپایی معروف هستند) میتوانند به هنگام نیاز به پول از بانک های خارجی خود وام بگیرند و برای بانک های اروپایی یکی از منابع عمده تامین مالی و درآمد نیز دلارهای امریکایی است .

ب )ساختار بورس اوراق بهادار در سرمایه :

ساختار بورس اوراق بهادار در بازار سرمایه مورد داد و ستد قرار میگیرند سهام یا اوراق قرضه ای هستند که سررسید آنها بیش از یک سال است تغییر قیمت این اوراق بیش ار تغییر قیمت اوراق بهاداری است که در بازار پول دادو ستد می شود ینابراین ریسک این نوع سرمایه گذاری ها در بورس اوراق بهادار نسبتا زیاد است .

ساختار بورس اوراق بهادار در اوراق بهادار بازار سرمایه شامل :

سهام : حقی است از سود خالص دارایی های یک شرکت که به دارنده برگ سهام تعلق میگیرد. بطور معمول ارزش سهامی که در دست مردم باشد دارای ارزش بیشتری نسبت به انواع اوراق بهادار دیگر می باشد .

وام ها یا اوراق رهنی : در قبال خرید خانه و یا زمین به شرکت ها و یا اشخاص این وام ها ارائه میشود و بر اساس قراردادی که در آن منعقد میگردد ساختمان و یا زمین در گرو وام دهنده میماند .

اوراق قرضه شرکت ها : در بورس اوراق بهادار این نوع اوراق قرضه بلند مدت هستند و شرکت هایی با درجه اعتبار بالا منتشر میکنند . بهره این اوراق سالی دو مرتبه و در تاریخ سر رسید ارزش اسمی آنها پرداخت میشود .

یکی از ویژگی ها و جذابیت های این اوراق ، قابل تبدیل بودن و در زمان مقرر آنها میتوان به تعداد سهام عادی شرکت منتشرکننده تبدیل کند.

اوراق بهادار دولتی : توسط دولت برای رفع کسری بودجه عمرانی اوراق قرضه بلند مدت منتشر میکنند .

اوراق بهادار سازمان های دولتی : در بورس اوراق بهادار ، سازمان های دولتی و نهادها اقدام به نشر اوراق قرضه بلند مدت می نمایند که ضامن آنها دولت می باشد .

اوراق قرضه محلی یا ایالتی : به اوراق قرضه شهرداری نیز مشهور هستند جهت تهیه پول بابت ساخت مدارس و جاده و .. بصورت بلند مدت منتشر میشود و بهره این اوراق از مالیات دولت مرکزی و ایالتی معاف می باشد .

وام های شخصی شرکت ها : بانک ها و شرکت های تامین کننده مالی به اشخاص و شرکت هایی که نیاز مالی دارند وام هایی که مدت سررسید آنها بیش از یک سال است پرداخت می نمایند که به آنها وام های شخصی شرکت ها گفته میشود .

اوراق بهادار چیست؟ — به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)

پیش‌تر، در مطالب «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» با بازار بورس و مفاهیمی مانند شاخص بورس، تابلوخوانی، نوسان‌گیری و حجم مبنا آشنا شدیم. در این آموزش، مطالبی را درباره اوراق بهادار و انواع آن بیان می‌کنیم.

فیلم آموزش رایگان آشنایی با اوراق بهادار

فیلم آموزش رایگان اوراق بهادار به صورت گام به گام، در کادر بالا، به سوالات شما در خصوص اوراق بهادار و انواع آن‌ها، به زبان ساده و به صورت گام به گام پاسخ می‌دهد.
برای پخش و مشاهده ویدئو روی دکمه پلی یا تصویر بالا کلیک کنید.

اوراق بهادار چیست؟

اصطلاح «اوراق بهادار» (Securities) یک ابزار مالی دارای ارزش پولی است که قابلیت تبدیل به پول نقد را دارد. اوراق بهادار می‌تواند نمایانگر ایفای مالکیت در یک شرکت سهامی عام (از طریق سهام) یا رابطه طلبکاری با یک نهاد دولتی یا یک شرکت (از طریق اوراق قرضه) یا حقوق مالکیت دیگری باشد.

اوراق بهادار علاوه بر سرمایه‌گذاری، یکی از راه‌های تأمین مالی است که برای آشنایی کامل با آن، پیشنهاد می‌کنیم به فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه در لینک زیر مراجعه کنید.

برای مشاهده فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه + اینجا کلیک کنید.

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار را می‌توان به طور کلی به سه دسته تقسیم کرد: اوراق سهام (Equity Securities)، اوراق بدهی (Debt Securities) و اوراق مشتقه (Derivative Securities). با این حال، اوراق بهادار ترکیبی (Hybrid Securities) نیز وجود دارند که ترکیبی از سهام و اوراق بدهی با یکدیگر هستند.

اوراق بهادار سهام

اوراق سهام، نشان دهنده منافع مالکیتی سهامداران در یک نهاد (شرکت یا تعاونی) است و به شکل سهام سرمایه تحقق می‌یابد که شامل سهام عادی و ممتاز نیز می‌شود. دارندگان اوراق بهادار عادی معمولاً سود سهام خود را دریافت می‌کنند و هنگام فروش اوراق بهادار می‌توانند از سرمایه سود ببرند (با فرض اینکه ارزش آن‌ سهام افزایش یافته باشد). اوراق بهادار سهام از طریق حق رأی، به دارنده آن این حق را می‌دهد تا در مدیریت شرکتی که سهامدار آن است نقش داشته باشد. در صورت ورشکستگی شرکت، پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، این سهامداران فقط در باقیمانده سهم شریک هستند. برای آشنایی بیشتر با سهام و انواع آن، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «سهام چیست و سهامدار کیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.

اوراق بهادار بدهی

اوراق بدهی بیانگر و گواهی پولی است که صادرکننده آن اوراق وام گرفته است و باید بازپرداخت کند، البته با شرایطی که در آن مقدار وام، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید تعیین شده است. اوراق بدهی، که شامل اوراق قرضه دولتی و شرکتی، گواهی‌های سپرده و اوراق وثیقه‌دار هستند، به طور کلی صادرکننده خود را به پرداخت منظم بهره و بازپرداخت اصل آن (صرف نظر از عملکرد صادرکننده) ملزم می‌کنند، البته همراه با سایر حقوق قراردادی تصریح شده (که شامل حق رأی نیست). این اوراق معمولاً برای مدت معینی صادر می‌شوند و در پایان، صادرکننده می‌تواند آن‌ها را بازخرید کند. اوراق قرضه می‌توانند با تضمین (یا وثیقه) یا بدون تضمین (یا بی‌وثیقه) باشند.

فیلم آموزش اوراق قرضه

اوراق قرضه، یکی از انواع اوراق بهادار بدهی و یک روش سرمایه‌گذاری است. در این فیلم آموزشی، مفهوم اوراق قرضه، ساز و کار و چگونگی سرمایه‌گذاری با استفاده از آن تشریح شده است.

اوراق بهادار مشتقه

اوراق بهادار مشتقه در حقیقت قراردادهایی مالی هستند که ارزش آن‌ها بر مبنای برخی از کالاها و دارایی‌های پایه مشتق شده است و به همین دلیل به آن‌ها مشتقه می‌گویند. این دارایی پایه می‌تواند هر چیز باارزشی مثل کالا، سهام و… باشد. اوراق مشتقه در بورس یا بازارهای خارج از آن انجام می‌شود.

چهار نوع قرارداد مشتقه رایج امروز به شرح زیر است:

• قرارداد سَلَف: نوعی قرارداد است که در زمان معامله، خریدار مبلغ را پرداختی می‌کند، ولی فروشنده آن را در آینده تحویل خواهد داد.
• قرارداد آتی: در قرارداد آتی، فروشنده و خریدار متعهد می‌شوند که یک دارایی پایه را در زمان آینده با قیمت مشخصی داد و ستد کنند. در زمان مورد توافق، خریدار باید هزینه مشخص شده در قرارداد را پرداخت کرده و فروشنده باید کالا را تحویل دهد.
• قرارداد اختیار معامله: این قرارداد دو نوع دارد: اختیار خرید و اختیار فروش. در قرارداد اختیار خرید، به خریدار اختیار (و نه اجبار) داده می‌شود که یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا زمان مشخصی بخرد. فروشنده این قرارداد نیز اجبار دارد تا قبل از اتمام مهلت، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشته باشد، دارایی معین را در قیمت مشخص معامله کند. برعکس، در قرارداد اختیار فروش، فروشنده ملزم به فروش کالا نیست.
• قراردادهای معاوضه: در قرارداد معاوضه، یک دارایی یا تعهد در مقابل یک دارایی یا تعهد دیگر، به منظور تمدید یا کاهش سررسید معامله می‌شود.

اوراق بهادار ترکیبی

اوراق بهادار ترکیبی، همان‌گونه که از نامش مشخص است، برخی از مشخصه‌های اوراق بدهی و سهام را با هم دارد. مثال‌هایی از اوراق بهادار ترکیبی عبارتند از: گواهی سهام (از اختیارات اعطایی خود شرکت است که به سهامداران حق خرید سهام در یک بازه زمانی مشخص و با قیمت مشخص را می‌دهد)، اوراق قابل تبدیل (اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام عادی شرکت صادر کننده) و سهام ممتاز (سهامی که شرکت پرداخت بهره، سود سهام یا بازده سرمایه را در اولویت نسبت به سایر سهامداران قرار داده است).

هرچند سهام ممتاز از لحاظ فنی به عنوان نوعی سهام طبقه‌بندی می‌شود، اما اغلب به عنوان اوراق بدهی نیز در نظر گرفته می‌شود، زیرا «مانند اوراق» سهام ممتاز نرخ سود ثابتی دارد و ابزاری محبوب برای سرمایه‌گذارانی است که در جست‌وجوی درآمد هستند. این سهام در اصل اوراقی با درآمد ثابت است.

سرمایه گذاری و معامله اوراق بهادار

نهادی که اوراق بهادار را برای فروش منتشر می‌کند، به عنوان صادرکننده شناخته می‌شود و اشخاصی که آن‌ها را می‌خرند، سرمایه‌گذار هستند. به طور کلی، اوراق بهادار نشان دهنده یک سرمایه‌گذاری و ابزاری است که توسط آن، شهرداری‌ها، شرکت‌ها و سایر بنگاه‌های تجاری می‌توانند سرمایه‌های جدید را جذب کنند. شرکت‌ها می‌توانند با مراجعه به مردم پول زیادی به دست آورند؛ برای مثال سهام را با عرضه اولیه عمومی بفروشند. نهادهای کشوری، استانی و شهری می‌توانند با صدور اوراق قرضه شهری، برای یک پروژه خاص سرمایه زیادی جذب کنند. بسته به تقاضای بازار یا ساختار قیمت‌گذاری یک مؤسسه، افزایش سرمایه از طریق اوراق بهادار می‌تواند یک جایگزین مناسب برای تأمین اعتبار از طریق وام بانکی باشد.

از طرف دیگر، خرید اوراق بهادار با پول وام، عملی که با نام خرید در حاشیه شناخته می‌شود، یک روش سرمایه‌گذاری محبوب است. در اصل، یک شرکت ممکن است حقوق مالکیت را به صورت پول نقد یا سایر اوراق بهادار بدهی (چه در زمان شروع و چه به طور پیش‌فرض) یا سایر تعهدات به نهاد دیگری تحویل دهد. امروزه این تصفیه دیون وثیقه‌ای، به ویژه در بین سرمایه‌گذاران نهادی افزایش یافته است.

اوراق بهادار قابل معامله که در بورس اوراق بهادار فهرست شده‌اند و صادرکنندگان آن می‌توانند با اطمینان از بازار منظمی که در آن تجارت می‌کنند، به دنبال جذب سرمایه‌گذار باشند. سیستم‌های تجارت الکترونیکی در سال‌های اخیر رواج بیشتری یافته‌اند و اکنون اوراق بهادار در بسترهایی مانند بورس، فرابورس یا مستقیماً در بین سرمایه‌گذاران به صورت آنلاین معامله می‌شود. برای آشنایی با تفاوت‌های بورس و فرابورس، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.

سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً‌ با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایه‌گذاری،‌ تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آن‌ها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهره‌برداری از این نوشتار با هدف سرمایه‌گذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.

مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، می‌توانید فهرست این مطالب را ببینید:

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند: